Management van verwachtingen a la Wilders

De wijze waarop Wilders invulling geeft aan de marketing van zijn standpunten doet mij sterk denken aan de manier waarop sommige leidinggevenden hun bedrijf menen te moeten voorbereiden op barre tijden. Ik noem dit de "slagroomkloppertactiek" en het heeft alles te maken met het management van verwachtingen. Maandenlang beheerst de film Fitma van het parlementslid Wilders nu al de voorpagina van de krant en de inhoud van het journaal. Met angst en beven werd uitgekeken naar een film waarvan op voorhand duidelijk was dat niet de artistieke pretenties, maar de hevigheid van de boodschap voer voor discussie zou zijn. Wat is het equivalent in het bedrijfsleven?

De slagroomkloppertactiek van verwachtingenmanagement gaat als volgt. Stel, u bent directeur-eigenaar of grootaandeehouder van een onderneming. Ondanks successen in het verleden gaan de zaken niet meer zoals u wenst. De omzet is weliswaar stabiel, maar de winstgevenheid daalt jaar na jaar een beetje. De organisatie maakt een ingeslapen en zelfvoldane indruk. En dat terwijl concurrenten gouden jaren meemaken. Kan dat niet anders? Dat kan vast anders. Dat moet anders! Maar hoe? Hierbij het recept voor stevige slagroom.

Stap 1 : Slagroomklopper aanschaffen

Stel een manager ‘van buiten' aan en geef hem of haar de opdracht de boel op te schudden. Communiceer dit ook duidelijk in alle geledingen van de organisatie. Gewenst profiel: geharde prof met track-record van koude saneringen of eager young man/woman met dito ambities. Het personeel heft in deze fase nog het glas en doet een plas, en wenst dat alles bleef zoals het was.  

Stap 2 : Beginnen met kloppen

De nieuwe manager geeft binnen een maand na aantreden een presentatie aan alle managentlagen van het bedrijf: een combi van kijharde bevindingen en angstaanjarende vooruitzichten. De manager geeft aan dat het nog niet te laat is en dat hij/zij van hogerhand de opdracht heeft gekregen het bedrijf te redden met een krachtige ‘turn around'. Let wel: het hele bedrijf is ‘in scope' en de ‘reorganisatie' zal zonder aanziens des persoons worden uitgevoerd. En oh ja... het aantal managementlagen zal in ieder geval worden ingekrompen...

Stap 3 : Harder kloppen !

De angst op de werkvloer slaat toe, wat betekent dat de slagroomklopper in werking is getreden. Nu is het zaak even af te wachten. Meetings achter gesloten deuren, consultants wandelen door het bedrijf, wat spierballentaal op de gang, een taxateur komt de waarde van de inboedel opnemen en de deadline voor reorganisatieplan wordt drie keer uitgesteld. Bij de koffie-automaat ontstaat een koortsige sfeer van opgeklopte geruchten: de schattingen van het aantal personeelsleden dat gedwongen ontslag boven het hoofd hangt stijgt met de dag. De slagroom wordt stijver en stijver. Op het laatst is er vooral de angst voor de angst.  

Stap 4 : Weten waneer de slagroom z'n hoogtepunt heeft bereikt

De negatieve verwachtingen moeten maximaal zijn, maar té lang kloppen doet de slagroom weer inzakken Het is zaak de dag des oordeels goed te timen. De topper weet op het juiste moment een ‘all employee meeting' te organiseren. Iedereen wandelt met knikkende knieën naar de kantine. Niemand heeft de avond tevoren goed geslapen. Zenuwachtig wordt er met koffiebekertjes gefrommelt. De manager stapt zelfverzekerd binnen. Hij/zij kijkt eens rustig rond en trekt dan een ernstig gezicht. Zinnen die het op dit moment goed doen zijn: de situatie is ernstig... hele diepgaande analyses gemaakt... alle alternatieven bekeken... mogelijk toch een oplossing... in ieder geval alles doen voor behoud van werkgelegenheid... het zal pijn doen... het hele managementteam heeft zijn commitment uitgesproken... we hebben jullie hard nodig... van iedereen wordt volle inzet verwacht... nette regeling voor de collega's die ons bedrijf gaan verlaten... kom op, we zetten de schouders er onder. Vervolgens nog een paar slides waarin de hockeystick van rendementsverbetering wordt getoond en - niet te vergeten - een fantasienaam voor het verbeterproject met de manager als reddende engel en projectleider aan het roer.

Stap 5 : Smullen maar !

Opluchting alom bij het personeel. Het was gelukkig toch niet zo erg als verwacht en het aantal ontslagen valt achteraf eigenlijk best wel mee. "Ik heb in ieder geval m'n baan nog" vertelt vader thuis aan de eettafel. "Nou ja, even doorbijten en geen lastige vragen stellen. Dan zijn we hier ook weer snel vanaf" voegt zijn vrouw hem nog toe.