Management blijft hoofd- en handwerk

Op InnovatiefOrganiseren verschijnen regelmatig handzame samenvattingen van managementtheorieën. Zo was er een reeks die de 4R-theorie naar voren haalde en meer recent werd aandacht gevraagd voor Robert Simon. Het fijne van deze theorieën is dat ze veel ‘aanraken’: mensen, producten, cijfers, kwaliteit, omgeving, bedrijfsvoering, cultuur, control en resultaatgerichtheid.

In het management van alle dag, daarentegen, blijven we vaak hangen in steekwoorden. Die komen weliswaar uit betekenisvolle theorieën, maar ze zijn daar vaak van losgezongen. Soms heeft een organisatie binnen 10 jaar met 3 verschillende sets steekwoorden te maken. Nieuwe CEO, andere tijden? Dan ook: nieuwe goeroe’s, nieuwe mantra’s. In plaats van mensen te inspireren moet je dan vrezen voor beperkte ontvankelijkheid of zelfs weerstand: ‘wéér zo’n rijtje….’.

Bij het echte hoofd- en handwerk, dat management nu eenmaal is, moet een manager zijn keuze uit de vele theorieën maken. Neem Gary Hamel, die in de videopresentatie ‘Reinventing the Technology of Human Accomplishment' een prachtige 4-slag neerzet voor organisaties die de toekomst aankunnen.  Voor je het weet blijven alleen de steekwoorden hangen, terwijl het eigenlijk zou moeten gaan om het hele verhaal.

Ik heb die 4-slag van Hamel beetgepakt en vertaald in een oplopende schaal. Zeg maar, bij wijze van voorbeeld, van een beetje tot zeer inventief:

• Inspiring: op de ander gericht, graag stimulerend en als het even kan ook inspirerend;
• Inventive: openstaan voor wat er gebeurt, in staat om ongebruikelijke wegen toe te staan of in te slaan, bron van vernieuwing
• Resilient: veerkrachtig, kan tegen een stootje, maar ook veranderbaar met de (zelf gekozen?!) omstandigheden mee;
• Accountable: verantwoord, aanspreekbaar, bereid verantwoordelijkheid te dragen én verantwoording af te leggen.

Zoek je alleen inspiratie, dan houd je het bij steekwoorden. Maar wil je bepalen hoe je met je organisatie aan het werk gaat, dan vraagt dat meer. Een kleine oefening over hoe je, bijvoorbeeld met deze 4-slag, een praktische en herkenbare vertaling geeft op organisaties, rollen en mensen.

Motto: management is hand- en hoofdwerk, geen retoriek.

Profilering van een organisatie

Je kan met deze 4-slag een organisatie doorlichten en verbeteren. Wat voor soort organisatie is het eigenlijk?. Is het een repetitief productieproces, een open adviesnetwerk, een winkel, een gezondheidscentrum of een beleidclub? In welke omgeving moet die organisatie functioneren? Met wat doordenken kan je de organisatie typeren afgezet tegen die oplopende reeksen waarin ik de 4 dimensies van Hamel heb beschreven.

Die dimensies hebben een gepersonaliseerde verwoording. Dat stelt je in staat je te identificeren met een bedrijf. Maar pas op voor modes. Neem Richard Florida: iedereen wilde bij de door hem geduide en geprezen ‘creatieve klasse’ horen. Alle ICT-bedrijven wilden creatief zijn, maar ICT moet het toch vooral probleemloos doen? Ook accountants wilden bij de creatieve bedrijven horen en dat hebben we gemerkt!

Inspiring, inventive, resilient en accountable onttrekken zich aan vaak ééndimensionale modes.

Rollen binnen de organisatie

In de organisatie kom je functies of rollen tegen die invullen hoe de organisatie intern en naar buiten toe werkt. Hoe dragen de verschillende rollen bij aan dat ene bedrijfsprofiel?

Een als creatief geprofileerd bedrijf zal bijvoorbeeld ook richtinggevende rollen willen zien. Dat bedrijf zal in zijn werkproces ook plek geven aan rollen rond zorgvuldigheid of zelfs tegenspraak. Ook moet er een plek zijn voor de rol om steeds te checken of ideeën kunnen worden vertaald naar een maakproces. Die ‘maker’ moet iemand zijn die vooruit kan denken en goed kan luisteren en samenwerken. Een conservatieve, gesloten maker pást niet bij een creatief bedrijf, maar wél in een wetenschappelijke bewijs- en testfase.

Het rijtje inspiring, inventive, resilient en accountable kan je helpen bij het bepalen van de verschillenden rollen, steeds in verbinding met het opgestelde bedrijfsprofiel.

Mensen die rollen invullen

Tenslotte kom je bij mensen. Dat inspiring, inventive, resilient en accountable zijn beschreven in een oplopende reeks is dan handig. In welke mate en in welke omstandigheid is iemand inspirerend? Niet alleen de toedeling van het Hamel-rijtje aan de rollen, maar juist de benoeming van mensen zet je aan het denken rond teamsamenstelling.

Wie niet ten diepste creatief is, kan nog best bij een creatief bedrijf passen: als je maar open staat voor anderen en jouw kwaliteiten positief kan inzetten in een creatief groepsproces. Zoals een creatieveling op zijn beurt inzetbaar is in een routineclub: leun mee in de routine, stel wel je vragen, maar hang niet terug in je creatieve comfortzone  want aan onbegrepen creativiteit heeft een routineclub niks. Dat zijn de dingen waar een individu bij zijn loopbaankeuze, en een manager bij zijn benoemingenbeleid, bij stil moeten staan.

Zijn alle rijtjes bruikbaar? Nee, natuurlijk niet. De tip is wel: kies bewust de theorie die jouw organisatie en jouw persoon het beste past. Met de kracht van een mantra, maar ook doordacht en genuanceerd en persoonlijk op alle niveaus. Loop niet achter de mode aan, wees bestendig en betrouwbaar. En heb plezier in het hand- en hoofdwerk dat management is.

Vincent Thunnissen (manager en ontwikkelaar) schrijft op zijn Blog  onder andere over bestuursstijl en management.