Kwaliteitszorg in de zorg onethisch?

Op 30 december jl. schreef Atul Gawande, chirurg en schrijver van "Better" en "Complications", een ingezonden stuk in de NYTimes. Zijn verhaal wil ik u niet onthouden. Zo'n jaar geleden publiceerden onderzoekers aan de John Hopkins University de resultaten van een onderzoek naar het gebruik van een simpele 5-staps checklist om bij IC's ziekenhuisinfecties te voorkomen. De resultaten over 18 maanden waren verbluffend. Infectie ratio per doorsnee IC van 4 naar 0%,  1500 minder overlijdensgevallen  en een besparing van $ 200 miljoen.Een overheidsbureau belast met het waken over de juiste toepassing van regels en ethiek, besloot resoluut dit succesvolle programma onmiddellijk  te elimineren. Zonder schriftelijke toestemming van iedere individuele patiënt en zorgverlener was hier namelijk sprake van een overtreding van wetenschappelijke ethische normen. Wat krijgen we nu, vraagt u zich af? De logica achter dit besluit is het beschouwen van een checklist als een verandering van een behandelmethode, net zoals een medicijn in de experimenteerfase. Het uitvoeren van een studie naar de werking van een experimenteel medicijn zonder overheidstoezicht en toestemming van patiënten is onethisch en illegaal. Deze regel geldt dus ook voor het ontwikkelen van een checklist, aldus de overheidswaakhond. Sterker nog, bij checklisten is strenger toezicht nodig dan bij experimentele geneesmiddelen, omdat ook artsen risico's lopen. Er kan immers blijken dat sommige dokters niet zo goed zijn in het naleven van de basale regels der infectiepreventie. Het schijnt zo te zijn dat activiteiten rond medische kwaliteitszorg niet onder de regelgeving voor medisch wetenschappelijk onderzoek  vielen. Was niet wetenschappelijk genoeg. Nu de medische kwaliteitszorg aan de weg timmert en resultaten oplevert klopt de overheid, althans in de VS, op de poort. De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat health-care professionals massaal de fout ingaan bij het naleven van basisregels om infecties en andere complicaties te voorkomen. Dat komt niet omdat ze er met de pet naar gooien. Ze werken hard en maken vaak ook nog eens veel uren. Maar ze worstelen met de steeds complexere zorg bij de afwezigheid van een effectief werksysteem. Excellente medische zorg is niet langer mogelijk zonder dokters en verpleegkundigen die routinematig checklists gebruiken en op andere manieren kwaliteitszorg onderdeel van hun dagelijks functioneren maken.  Moraal van het verhaal? Het testen van een checklist is niet te vergelijken met een nieuw geneesmiddel. Organisatorisch onderzoekswerk, redelijk nieuw binnen de medische setting, heeft als doel om werkstandaarden te formuleren en te borgen dat deze worden nageleefd. Het is niet zo spectaculair als de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, maar levert een belangrijke bijdrage aan optimale zorg. Is dit innovatief organiseren? Ik dacht het wel. Low-tech, high impact.