Kun je binnen een CAO werken met rollen?

Steeds meer organisaties werken met rollen. Zij doen daarmee een beroep op de verschillende kwaliteiten van medewerkers, zetten hen meer in hun kracht en benutten de diversiteit van mensen als een krachtig instrument. In de praktijk loopt men echter vaak aan tegen de grenzen van collectieve afspraken gemaakt in een CAO. Wat zijn de mogelijkheden?

Begrensd door collectieve afspraken

Vrijwel iedere cao kent het begrip referentiefunctie en hanteert salarisschalen die deze functies verbinden met een transparante beloning. En daar gaat het vaak wringen. Functies zijn decennia lang verzamelingen van taken die ‘slechts’ uitgevoerd kunnen worden met bijbehorende kennis, kunde, ervaring en andere componenten en daardoor een loonwaarde vertegenwoordigen. Iets wat het werken met rollen danig in de weg kan zitten.

Van individuele taken naar collectieve resultaten

Een ander fenomeen waar we gemakkelijk aan voorbij gaan is dat CAO’s uitgaan van individuen die ieder rechten hebben. De persoon met al zijn/haar ‘functionele’ bijzonderheden zijn zo uitgesponnen dat er geen misverstand over bestaat waar die rechten uit bestaan. Welke taken en werkzaamheden wat waard zijn en welke vaardigheden daarbij horen. De ‘functie’ is een uitgangspunt waarbij transparantie en rechtvaardigheid voorop staan. Ondertussen wel een uitgangspunt dat sociale innovatie behoorlijk kan belemmeren.

CAO’s bieden wel ruimte

Het denken in ‘gelijke monniken gelijke kappen’ vertroebelt ook de denkkracht vanuit afdelingen die verantwoordelijk zijn voor personeel en organisatie. Veel CAO’s bieden ruimte om er eigen functies op na te houden als deze maar gewaardeerd worden op een al dan niet voorgeschreven manier. En daar zit waardevolle speelruimte die we met creativiteit en overleg prima kunnen gebruiken om wendbaar en flexibel te organiseren. Vrijwel iedere CAO biedt ruimte om terug te gaan naar een klein functiehuis ingekleurd met rollen.

Een gezamenlijk operatie

In iedere branche zijn veel voorbeelden te vinden van bedrijven die meer zelf-organiserend, resultaatgericht(er) en wendbaar(der) willen organiseren. Individuele resultaten zijn natuurlijk belangrijk, maar collectieve teamresultaten maken uiteindelijk voor de klant het verschil. Voldoen aan het functie- en competentieprofiel is mooi voor de werving en beoordeling, maar voor een goed team maakt het wellicht niet uit als niet iedereen die beoogde all-rounder is.

Als deze overwegingen in uw strategisch plan staan, dan is het tijd om als bestuur, directie, management, ondernemingsraad en medewerkers de koppen bij elkaar te steken en te ontdekken welke ruimte uw CAO biedt. Werken met rollen doet recht aan de diversiteit van medewerkers. Medewerkers die ook recht hebben op een transparante beloning. Een beloning die, door de ontwikkelingen om ons heen, niet alleen maar bepaald kan worden door de taken die een medewerker zou moeten kunnen vervullen…

Wilco van Gelderen in partner bij Livingstone en ondersteunt organisaties bij het wendbaar en flexibel organiseren.