Johannes Veerenhuis-Lens: Met sprongen vooruit

Een tijdje geleden stuurde Johannes Veerenhuis-Lens mij een exemplaar van zijn boek "Met sprongen vooruit. Brainsteps: de creatieve stilte voor de storm." Johannes is brainstormcoach en geeft in zijn boek een inkijkje in zijn praktijktheorie rondom creativiteit en brainstormen. In mijn ogen zitten er twee centrale boodschappen in het boek. Één: creativiteit kan niet zonder een gedegen mentale warming-up. En twee: je hebt meer aan een brainstormcoach dan aan een facilitator.

Het boek gaat over het aanwenden van de rechterhersenhelft, die samenhangt met gevoel, creativiteit, het zien van gehelen en intuïtie. Volgens de schrijver wordt dit deel van de hersenen schromelijk verwaarloosd. De meesten van ons zouden vooral leunen op onze rationele linkerhersenhelft, waarmee we denken, kennis opnemen door waarneming en communiceren. Omdat we te weinig oefenen met onze rechterhersenhelft gaat onze creativiteit achteruit.

Veerenhuis-Lens vraagt zich in het boek terecht af waarom creatieve brainstormsessies doorgaans zo teleurstellend verlopen en desondanks zo populair zijn. Volgens hem komt dit omdat deelnemers aan brainstorms geen of onvoldoende aandacht schenken aan de ‘warming-up' van hun hersenen. Je kunt dit vergelijken de de voorbereiding die topatleten doen voordat ze een fysieke prestatie moeten leveren. Een citaat: "Van rennen met koude spieren krijg je kramp, als je gaat brainstormen met koude hersenen verkramp je. Lijkt me logisch". In het boek staat zes oefeningen - de brainsteps -  waarmee creatievelingen zich kunnen voorbereiden.

Naast bovengenoemde brainsteps besteed het boek nogal wat aandacht aan het vormgeven van brainstormsessies en de rol van de facilitator daarbij. Hij verwijst daarbij naar de in 1941 door Alex Osborn opgestelde regels voor brainstormsessies: (1) kritiek of bezwaar is niet toegestaan, (2) kwantiteit gaat boven kwaliteit, (3) improviseer en associeer vrijuit, (4) combineer en verbeter. De begeleider van een brainstormsessie zou zich in de klassieke aanpak zo veel mogelijk als facilitator en neutrale procesbewaker moeten opstellen. Volgens Veerenhuis-Lens is dit een hopeloos verouderde en inefficiënte werkwijze, te vergelijken met het zoeken naar twee spelden in een hooiberg. Deze aanpak zou slechts leiden tot bergen ongesorteerde ideeën zonder garantie voor resultaat.

De auteur staat zelf een benadering voor waarbij de deelnemers van de sessie(s) na een grondige voorbereiding (brainsteppen) met elkaar in gesprek gaat via een methodiek die hij ‘metiseren' noemt. Iedere individuele deelnemer krijgt daarbij volop de gelegenheid om ongestoord en onbevangen te spreken over het brainstormthema. De anderen luisteren associatief en bouwen in hun eigen bijdrage voort op wat anderen al hebben gezegd. De facilitator is daarbij gaat ‘innocent bystander' maar bemoeit zich actief met het creatieve proces als coach en accomodator.

Het door Veerenhuis-Lens geprogagandeerde metiseren komt op mij over als een uitgebreide vorm van het aloude ‘rondje' en is daarmee niet hemelbestormend, maar - zo kan ik uit eigen ervaring vertellen - wel erg effectief. Persoonlijk werd ik niet erg warm van de brainstep-oefeningen, maar misschien komt dat omdat ik een rationele linksbreiner ben?

"Met sprongen vooruit" is in een prettige stijl geschreven. De hoofdstukken zijn kort en zijn gelardeerd met leuke citaten van schrijvers en filosofen en bieden amusante zijpaadjes. Het boekje springt hier en daar nogal van de hak op de tak (creatief?) en het is daarom aan te raden om het een paar keer integraal te lezen. Hierdoor worden de verbanden tussen de verschillende hoofdstukken beter zichtbaar.

Het boek is uitgegeven door Quist, en is o.a. verkrijgbaar bij Boekenroute.nl (€ 19,95).