It’s Leadership Jim, but not as we know it

Met deze parafrase op de woorden van Spock (‘It’s life Jim, but not as we know it’) uit het bizarre liedje ‘Star Trekkin’ uit 1987 wil ik een nieuwe vorm van leiderschap introduceren, te weten Snowball Leadership (SBL). Dit is een leiderschapsstijl die uitgaat van het creëren van een ‘beweging van betekenis’ binnen en tussen organisaties. De naam voor deze leiderschapsstijl is gekozen omdat deze aanpak resulteert in een ‘sneeuwbal’ aan positieve verandering die zichzelf versterkt. SBL is op drie punten wezenlijk anders dan de gebruikelijke benaderingen.

Allereerst het verschil in de entiteit die leiding geeft (wie?). In de meeste traditionele benaderingen van leiderschap staat het individu centraal: een persoon die anderen zover dient te krijgen om bepaald gedrag te vertonen. Door deze focus op een externe factor, een leider in de vorm van een ander persoon, wordt naar mijn idee veel energie weggehaald bij de persoon aan wie leiding wordt gegeven. De geleidde persoon, bijvoorbeeld een medewerker, gaat de noodzaak om bepaald gedrag te vertonen namelijk sneller zien als de wens van een ander, de leider. Hierdoor wordt persoonlijk leiderschap afgeremd. Door niet het individu maar de groep als leider te beschouwen kan een beweging worden gecreëerd waarbij het eigenaarschap van de verandering berust bij elk individueel lid. Hierdoor ontstaat mijn inziens niet alleen meer energie, maar neemt de toewijding bij de hele groep ook toe.

Ten tweede het stuurmechanisme dat als uitgangspunt wordt genomen voor gedragsbeïnvloeding (hoe?). Doorgaans proberen leiders gedrag te sturen door externe prikkels toe te voegen zoals beloning (salaris, complimenten, etc.) en sancties (slechte beoordeling, geen bonus, etc.). Bij SBL gaat het er om dat er wordt ingespeeld op de gedeelde behoefte om betekenis te geven aan het werk dat mensen doen. Daarmee is de essentie het bieden van ruimte aan de intrinsieke prikkel die er van nature al is. Het gaat dus niet om het toevoegen van prikkels, maar eerder om het verwijderen van barrières die kunstmatig zijn gecreëerd zodat een ‘natuurkracht’ zijn werk kan doen.

Als derde het werkterrein waar het leiderschap betrekking op heeft. Bij de gebruikelijk leiderschapsstijlen is dit terrein doorgaans (per definitie) afgebakend door de functie van de betreffende leidinggevende. Zo kan het gaan om de leider van een afdeling, een gehele organisatie of zelfs een land. Bij SBL wordt nu net waarde gecreëerd door verbindingen te leggen over afdelingen en organisaties heen. Vanuit een gedeelde visie of gedeelde idealen worden kennis, kunde en contacten aan elkaar gekoppeld, zonder dat men zich daarbij laat storen door mentale grenzen. Het is mijn overtuiging dat daar, in het leggen van ‘grensoverschrijdende’ verbindingen’, een enorm onbenut potentieel zit. Dit potentieel wordt momenteel misgelopen door leiderschap te koppelen aan een afgebakend werkterrein.