Inspirerende inzichten over het mobiliseren van menselijke energie in organisaties

In dit artikel geef ik een overzicht van inspirerende denkers en hun belangrijkste inzichten over het samenwerken van mensen in organisaties. Met citaten en verwijzingen geef ik tips voor relevante literatuur om verder te lezen en uw kennis over innovatief organiseren te verdiepen

Volgens Peter Senge, in zijn boek ‘The fifth discipline’ (1990), zijn ‘de organisaties die er echt uit zullen springen in de toekomst, de organisaties die ontdekken hoe ze op alle niveaus gebruik kunnen maken van de bereidheid en het vermogen tot leren en presteren van hun mensen'. Dat zijn dus de organisaties die het best in staat zijn om de maximale menselijke energie te mobiliseren.

Hoe leidt menselijke energie tot betere prestaties van organisaties en welke factoren spelen daarbij een rol? Volgens Lynda Gratton, in haar boek ‘Zingeving in strategie’ (2001), is het verband als volgt:

Hoe kun je deze factoren als organisatie goed inrichten? Ofwel, hoe kan een organisatie doelen, menselijke context en gedrag en attitude zodanig positief beïnvloeden dat dit leidt tot hogere bedrijfsprestaties en betere financiële resultaten? Uiteraard met het gelijktijdig verhogen van de arbeidsvreugde van de medewerkers.

Naar mijn mening kunnen de belangrijkste bepalende elementen hierbij als volgt worden verbonden:

Visie

‘Wanneer er een werkelijke visie bestaat dan presteren en leren mensen, niet omdat ze dat gezegd wordt, maar omdat ze dat willen‘ aldus Peter Senge. Mensen willen niet alleen maar worden bestuurd,  ze willen het gevoel hebben dat ze bijdragen aan een waardevol doel. Ze willen ergens deel van uitmaken, van een missie die uitstijgt boven hun dagelijkse taken.

Leiderschap

Simon Sinek, in zijn boek ‘Start with why’ (2009) verbindt de visie van een organisatie aan het leiderschap van de organisatie: ‘We are drawn to leaders and organizations that are good at communicating what they believe. Their ability to make us feel like we belong, to make us feel special, safe and not alone is part of what gives them the ability to inspire us. Those whom we consider great leaders all have an ability to draw us close and to command our loyalty. And we feel a strong bond with those who are also drawn to the same leaders and organizations’.

Ook Peter Senge ziet de relatie tussen visie en leiderschap. Hij definieert leiderschap als ‘het vermogen om een beeld van de toekomst te scheppen dat door alle leden van de organisatie wordt gedeeld,  het vermogen om mensen bij elkaar te brengen rond een  gemeenschappelijke identiteit en een gemeenschappelijk gevoel van bestemming’.

Leiderschap is dus belangrijk, maar het moet wel dienstbaar zijn aan de bedrijfsdoelen en de visie. Robert Greenleaf, in zijn boek ‘The power of servant leadership’ (1998), beschrijft dat als volgt: ‘Institutions function better when the idea, the dream, is to the fore, and the person, the leader is seen as servant of the idea. It is the idea that unites people in the common effort, not the charisma of the leader.’

Zelfsturing

Daniel Pink, in zijn boek ‘Drive, de verrassende waarheid over wat ons motiveert´ (2010), definieert  zelfsturing (´drive´) als ´de aangeboren neiging en het vermogen van ieder mens om nieuwe uitdagingen op te zoeken, om eigen capaciteiten uit te breiden en te oefenen, om te onderzoeken, te leren en om zichzelf en zijn wereld te verbeteren, de diepe wens en het vermogen in ieder mens om zijn eigen leven te bepalen, nieuwe dingen te leren en te creëren en zo bij te dragen aan zinvolle zaken´.

Ook Peter Senge erkent de belangrijke energiebron van zelfsturing: ‘Het verlangen om te scheppen hebben we allemaal. De essentie van persoonlijk leiderschap is het leren hoe we die creatieve, scheppende spanning in ons leven kunnen genereren en in stand houden‘.

Om individuele zelfsturing volledig tot zijn recht te laten komen, moeten organisatie met hun visie en leiderschap hiervoor ruimte geven (‘ruimte voor zelfsturing’) en tegelijk deze ruimte met hun visie en leiderschap ‘bezielen’.

Relaties

Douglas McGregor behandelt in zijn boek ‘The human side of enterprise’ (1960), naast zijn wereldberoemd geworden ‘ theorie X en Y’, nog een ander thema, namelijk de afhankelijkheid tussen managers en medewerkers (deze afhankelijkheid geldt natuurlijk ook tussen leiders en volgers). Volgens McGregor is de relatie tussen managers en medewerkers alleen productief als de wederzijdse beïnvloeding voor beide partijen waarde toevoegt.

McGregor doelde vooral op het belang van verticale relaties. Horizontale relaties, tussen medewerkers onderling, worden in onze tijd echter steeds belangrijker. Volgens William Isaacs, in zijn boek ‘Dialogue and the art of thinking together’ (1999), benutten veel organisaties de mogelijkheden van het samen denken en samen werken onvoldoende vanwege de complexiteit van menselijke relaties. Dialoog helpt om beter met elkaar te praten, om samen te denken en zo de collectieve intelligentie te benutten voor betere oplossingen.

Zoals we hiervoor hebben gezien, bestaat tussen de elementen visie, leiderschap en zelfsturing veel interactie. Als deze elementen onderling consistent zijn, dan versterken zij elkaar. Organisaties kunnen dus succesvoller worden door een integrale aanpak van visie, leiderschap, zelfsturing en menselijke relaties.

Volg mij op Twitter @ericalkemade voor mooie citaten over management en (persoonlijk) leiderschap.