Innovatief samenwerken gedurende de levenscyclus van complexe infrastructuren

Op 3 oktober 2013 organiseerden Soltegro en Covalent een masterclass Complexe Infrastructuur in het Geldmuseum in Utrecht. In één middag hebben bijna 100 deelnemers een overzicht gekregen van de verschillende processen en methoden waarmee organisaties te maken hebben bij het realiseren en in stand houden van complexe infrastructuur, zoals tunnels, verkeerssystemen, water- en spoorwegen.

Infrastructurele projecten worden steeds omvangrijker en complexer. Door de toenemende wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid worden voortdurend hogere eisen gesteld aan de technische installaties van tunnels, bruggen en andere civiele werken. Na oplevering moeten deze werken direct in gebruik genomen worden en continu beschikbaar en veilig zijn. Falen van deze systemen kan leiden tot grote economische schade of mensenlevens in gevaar brengen.

De trend is dat opdrachtgevers steeds meer verantwoordelijkheden verschuiven naar de opdrachtnemers en dat de omgeving, waarin infrastructuur gerealiseerd en geëxploiteerd moet worden, complexer wordt. Volgens Mirjam Cauvern is daarom de belangrijkste succesfactor bij het realiseren en in stand houden van complexe infrastructuur een goede samenwerking tussen verschillende disciplines en tussen verschillende organisaties.

Bij infrastructuurprojecten is de verdeling van risico’s (kostenbesparingen en kostenoverschrijdingen) altijd een lastig onderdeel van de samenwerking. Een voorbeeld van innovatieve samenwerking presenteert Ard-Pieter de Man. Bij ProRail is bij een groot project een alliantie gevormd tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Deze alliantie heeft een zogenaamd ‘alliantiefonds’ waarin gezamenlijk gerealiseerde kostenbesparingen worden gestort en waaruit onvoorziene kosten betaald worden. Bij oplevering van het project wordt het alliantiefonds opgeheven en het saldo van het alliantiefonds 50/50 verdeeld. Partijen krijgen zo een gemeenschappelijk belang bij de kostenbeheersing.

Volgens Ard-Pieter de Man bepalen de volgende factoren het succes van een alliantie:

Bij infrastructurele werken, vooral bij tunnels, staan veiligheid en beschikbaarheid steeds op gespannen voet. Bij de exploitatie en het beheer ligt de focus vooral op beschikbaarheid. Echter, onderhoud moet steeds sneller en goedkoper uitgevoerd worden. Met de toenemende complexiteit van infrastructurele werken ligt hier dus een spanningsveld met de veiligheid. Volgens Niels Hoefnagels is het daarom belangrijk om de verantwoordelijkheid voor de veiligheid bij één instantie te beleggen, de zogenaamd ‘veiligheidsbeambte’, die alles in zijn geheel beschouwt.

Infrastructuur bestaat niet alleen uit techniek, maar ook uit mensen, processen en procedures. Infrastructurele werken hebben een functie, worden gebruikt en hebben invloed op hun omgeving. Volgens Cees Michielsen moet met al deze aspecten rekening worden gehouden in het programma van eisen en dat moet daarom op een gestructureerde manier opgesteld worden. Hij onderscheidt 3 dimensies: de product-dimensie (‘wat wordt gerealiseerd?’), de organisatie-dimensie (‘wie doet wat en wie beslist?’) en de proces-dimensie (‘hoe en wanneer?’). Het programma van eisen moet integraal op deze dimensies worden opgesteld.

Volgens Eric Burgers is Model Based Systems Engineering een goede aanpak om te komen tot een consistent programma van eisen. Een eenduidig model is tevens een goed communicatiemiddel bij samenwerking tussen veel disciplines en veel partijen.

Complexe systemen moeten bij oplevering getest worden. Vaak is dat ‘iets wat aan het eind van het project nog even gedaan moet worden’. Als laatste spreker vertelt Michiel Vroon over het belang om de voorbereidingen voor het testen te borgen gedurende de looptijd van een project. Testen is namelijk niet alleen het vinden van fouten in het eindproduct, maar ook een proces dat inzicht geeft in kwaliteit en werkingen en de daaraan gerelateerde risico’s.

Ter afsluiting van de masterclass komt stadsdichter Ruben van Gogh. Want ‘het leven is de meest complexe infrastructuur’ en een dichter helpt om moeilijke dingen te versimpelen!

Voor meer informatie over de masterclass, klik hier of bezoek de websites van Soltegro en Covalent.