Innovatieve zorg: Organiseren als een markt! (2)

Goede en betaalbare gezondheidszorg wordt dus steeds belangrijker. Toch is er bijna geen sector in Nederland die zo in het beklaagdenbankje staat als de zorg: pyjamadagen in verzorgingshuizen, uit de pan rijzende ziektekostenpremies, medische blunders, wachtlijsten, overwerkte verpleegsters, over-the-top beloningen voor top- en tobbestuurders en ziekenhuizen aan de rand van het faillissement. De gezondheidszorg staat bekend als inefficiënt, niet innovatief en niet marktgericht. Is die beeldvorming terecht? Innovatief Organiseren ging in gesprek met Frank Leguijt, die zich als managementadviseur heeft gespecialiseerd in vernieuwing in de zorg. Deel 2 van het interview.

In het eerste deel van dit interview had je het over alliantievorming in de zorg. Kun je daar een paar voorbeelden van noemen?

Het algemeen ziekenhuis van Woerden besteedt  zijn  orthopedie uit aan de Maartenskliniek in Nijmegen. De Maartenskliniek is het enige ziekenhuis in Nederland dat zijn totale exploitatie financiert uit zogeheten DBC's (diagnose-behandeling-combinaties). De specialisatie op orthopedie is een doelbewuste keuze gericht op reputatiemanagement. Een  ouder voorbeeld is het uitbesteden van de verpleegafdeling van het ziekenhuis aan gespecialiseerde aanbieders zoals verpleeghuizen. Bijna alle ziekenhuizen kennen al zo'n transferafdeling. Ook in de begeleiding van chronische patiënten werken ziekenhuizen, huisartsen en thuiszorg nauw samen. In de profitsector zou je van Business Process Outsourcing (BPO) spreken.

Ik kan me zo indenken dat ziekenhuizen in de omslag naar meer markt- en klantgerichtheid tegen nogal wat problemen en dilemma's aanlopen. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen?

Ziekenhuisorganisaties hebben moeite met het maken van fundamentele keuzes. Ze weten vaak wel heel goed welke diensten ze aan hun portefeuille willen toevoegen, maar als dat betekent dat ze andere zaken moeten afstoten dan schrikken ze daar vaak van terug. Eigenlijk is ook hier weer een parallel te trekken met het bedrijfsleven: met groei heeft niemand een probleem, maar voor krimp heb je vele (psychologische) hordes te nemen.

Misschien kan ik dit verduidelijken met een paar voorbeelden. Ziekenhuizen zetten aan de rand van hun verzorgingsgebied buitenpoli's op. Wat je ook wel ziet is dat ziekenhuizen een soort ‘catch-all' of ‘full-service' strategie adopteren met als doel andere ziekenhuizen in de regio uit de markt te drukken. Overnames of alliantievorming zijn gekende instrumenten in deze strijd. In Noord-Holland is dat bijvoorbeeld aan de hand. Aan de andere kant zien we veel minder voorbeelden van ziekenhuizen die er echt voor kiezen bepaalde behandelingen niet meer te doen of een ‘uitruil' van specialismen met andere aanbieders te arrangeren. Het proces om tot dergelijke afspraken te komen is vaak heel stroperig.

De specifieke hybride structuur van de sector is daar debet aan?

Absoluut. Je hebt te maken met een sector die constant aan het zoeken is naar een goede positie tussen publiek en privaat, met professionaliteit als een soort derde dimensie. Dat maakt ondernemen en adviseren in de ziekenhuiswereld nu juist zo boeiend. Aan de ene kant heb je het dynamische (machts)evenwicht tussen de ziekenhuisdirecties en de specialistenmaatschappen binnen de organisatie zelf. Daarboven heb je te maken met allerlei belangengroepen, lokale overheden en samenwerkingsverbanden. Op nationaal niveau tenslotte heeft de overheid vanuit zijn regie op deregulering nog steeds  een grote vinger in de pap. Al met al een uitermate interessant landschap waar veel gepolderd moet worden om tot werkbare oplossingen te komen.

Tot slot, heb je nog een advies voor zorgaanbieders?

Om het kort te zeggen: Ga bewuster met je keuzes om! De zorg ontwikkelt zich in een razendsnel tempo en ik ben er van overtuigd dat halfhartigheid uiteindelijk zal worden bestraft. Dat betekent overigens niet dat er een ‘one size fits all' blauwdruk beschikbaar is. Ik geloof sterk in maatwerk en in een uitgekiende timing van initiatieven.

Voor het eerste deel van het interview volg deze link.