Innovatieve zorg: Organiseren als een markt! (1)

Nederland vergrijst, en met ouderdom komen gebreken. Goede en betaalbare gezondheidszorg wordt dus steeds belangrijker. Toch is er bijna geen sector in Nederland die zo in het beklaagdenbankje staat als de zorg: pyjamadagen in verzorgingshuizen, uit de pan rijzende ziektekostenpremies, medische blunders, wachtlijsten, overwerkte verpleegsters, over-the-top beloningen voor top- en tobbestuurders en ziekenhuizen aan de rand van het faillissement. De gezondheidszorg staat bekend als inefficiënt, niet innovatief en niet marktgericht. Is die beeldvorming terecht? Innovatief Organiseren ging in gesprek met Frank Leguijt, die zich als managementadviseur heeft gespecialiseerd in vernieuwing in de zorg. Deel 1 van het interview.

Die negatieve beeldvorming over de zorg, is die terecht?

Natuurlijk zijn er in de zorg veel dingen die beter kunnen. Maar de zorg is wel degelijk een sector waar ook veel innovativiteit en vernieuwing plaatsvindt. Denk aan allerlei échte vernieuwingen in de behandeling van ziekten en ongemak. Zorginstellingen realiseren zich meer en meer dat zij een dienst leveren op een markt die steeds concurrerender wordt. Hierdoor worden aanbieders gedwongen zich commerciëler op te stellen en daadwerkelijk strategische keuzes te maken. Keuzes die leiden tot een betere verhouding tussen prijs en kwaliteit en tot een hogere servicegraad. Nieuwe organisatieconcepten zijn het gevolg.

Over die nieuwe organisatieconcepten komen we zo nog te spreken. Kun je aangeven waar die verzakelijking van de zorg vandaan komt? Wat zijn de meest bepalende factoren?

Voor de geïnformeerde krantenlezer zijn die ontwikkelingen geen geheim. In de eerste plaats is er het nieuwe financieringsstelsel in de zorg. Een ingewikkeld verhaal, maar waar het op neer komt is dat de zorg steeds meer afgerekend wordt op stuksprijzen en steeds minder op ‘lump sum' budgetten. Deze nieuwe manier van financieren geeft een prikkel richting specialisatie en schaalvergroting. Daarnaast worden de relatieve prestaties van zorginstellingen voor ons consumenten steeds inzichtelijker. Massamedia als het AD en tijdschrift Elsevier publiceren jaarlijks lijstjes van de best en de minst presterende ziekenhuizen, voor wat dat waard is trouwens. Het wordt voor zorgverzekeraars en voor zorgconsumenten eenvoudiger om een afweging te maken tussen prijs en kwaliteit, zoals dat ook in andere markten het geval is.

Hoe reageren zorgaanbieders op deze veranderde marktomstandigheden?

Laten we ziekenhuizen als voorbeeld nemen. Zij worden meer dan voorheen gedwongen om misschien wel radicale keuzes te maken in hun zorgaanbod. Strategische concepten die we al veel langer kennen horen daarbij: onderscheidend profileren en bewust keuzes maken uit product-markt-combinaties (pmc's). Je ziet nu her en der marketingafdelingen verrijzen. Ziekenhuizen gaan ook steeds vaker met andere partijen in de zorg allianties aan om sterker te staan in de concurrentiestrijd. Nu kapitaallasten in de prijs van behandelingen worden verrekend wordt vastgoedbeheer interessant. Uiteindelijk zal dit alles leiden tot meer focus en specialisatie. Concreet kan dat betekenen dat een inwoner van Maastricht met zijn liesbreuk een ziekenhuis in Groningen opzoekt omdat ze zich daar hebben toegelegd op deze relatief eenvoudige ingreep. Dat brengt me nog op een andere ontwikkeling, namelijk industrialisering van de zorg. Daarbij moet je dan denken aan behandelstraten en dergelijke. Voorsorteren van patiënten aan de poort is nu ook zo'n actueel onderwerp, bijvoorbeeld via een triagesysteem uit de Verenigde Staten. Ziekenhuizen gaan al met al steeds meer op "normale" bedrijven lijken.

Dit is het eerste deel van het interview met Frank Leguijt. Het tweede deel van het gesprek vind je hier. Meer informatie over Frank en zijn projecten in gezondheidszorg op zijn website.