Inkoop van eigen aandelen is ideeenarmoede

De sluipende beurscrach als gevolg van de kredietcrisis maakt iedereen zenuwachtig. Niet in de laatste plaats de hoge heren en dames in de bestuurszetels van multinationals. Niet alleen dalen hun aandelen- en optiepakketten in waarde, zij moeten ook vrezen voor de zelfstandigheid van het beursfonds. Immers, ontevreden activistische aandeelhouders liggen op de loer en bedrijven worden door de dalende beurskoersen met de dag goekoper. Een beproefd recept om in deze barre tijden de aandeelhouder toch tevreden te stellen is de inkoop van eigen aandelen, ofwel het superdividend.

Geld moet zweten, zo luidt het gezegde in de financiële wereld. Als bedrijven geen goede nieuwe projecten (bijvoorbeeld overnames, kapitaalsinvesteringen) meer zien, dan kunnen ze het geld beter teruggeven aan de aandeehouder. De aandeelhouder kan het geld vervolgens investeren in bedrijven die wel kansen voor groei zien. Dat teruggeven van geld aan de aandeelhouder kan via het inkopen van eigen aandelen. Vanuit de economische theorie weten we dat inkopen vooral van pas komt als bedrijven beschikken over een overvolle kas en te weinig investeringsopties hebben.

De laatste jaren wordt het instrument van de inkoop van aandelen steeds meer genoemd in relatie tot de angst voor aandeelhoudersactivisme en private equity. Beursgenoteerde bedrijven moeten ook financieel 'mean & lean' zijn om de dreiging van plundering van de staatskas te voorkomen. Dit jaar kondigden onder meer Philips (5 miljard), KPN (2 miljard) en Unilever (1,5 miljard) omvangrijke inkoopoperaties aan.

Maar is het nu werkelijk zo dat er voor deze bedrijven te weinig investeringsopties beschikbaar zijn? In ieder geval zijn er ook bedrijven die andere overwegingen maken. Akzo Nobel besloot bijvoorbeeld na de "jackpot"-verkoop van Organon zijn positie op de verfmarkt te verstevigen door branchegenoot ICI over te nemen. De chemie staat nou niet bepaald bekend om zijn dynamische karakter en groeipotentie. Wat Akzo Nobel kan dat moeten bedrijven in de telecom- en electronicasector toch ook kunnen? De realiteit is anders. Philips heeft na de verkoop van NXP (semiconductors) aan private equity-partijen nog geen goede bestemming gevonden voor de verkregen miljarden en gaat nu dus tot aandeleninkoop over. Dat riekt naar ideeënarmoede. Regeert de angst voor de wispelturige aandelenmarkt boven de ambitie van een groeistrategie?

Nog vreemder is dat de inkoop van eigen aandelen geen oproer veroorzaakt aan het werknemersfront. Tegelijkertijd met het inkoopprogramma maakte KPN bekend dat het tot 2010 opnieuw grote aantallen personeelsleden zal ontslaan. De vakbeweging zou zich toch tenminste af kunnen vragen of een deel van het geld van de aandeleninkoop gebruikt kan worden voor winstgevende projecten in eigen land, zodat werkgelegenheid behouden blijft. Aan de kant van de werknemersvertegenwoordiging blijft het oorverdovend stil. Zij concentreren zich liever op een goede afvloeiingsregling voor het personeel. Onbegrijpelijk maar waar!