Hybride organiseren: kruising tussen zelf doen en uitbesteden

We leven in een tijd waarin fysieke productie (en consumptie) steeds meer wordt vervangen door digitale productie. We leven in een tijd waar informatie en kennis de belangrijkste productiefactoren zijn geworden. Maar de meeste vormen, waarmee we ons werk organiseren, stammen nog uit het begin van de 20^e eeuw. Ze zijn vooral geschikt voor fysieke productie in grote aantallen en een relatief rustige lokale markt.

Traditioneel organiseren we ons werk met een bedrijf (zelf doen) of via de markt (uitbesteden). Het bedrijf is meestal schaalbaar, maar minder flexibel (denk aan het huwelijk) en de markt is flexibel, maar vaak minder schaalbaar (denk aan de ‘one-night stand’). In de context van de 21e eeuw hebben we behoefte aan hybride organisatievormen die én schaalbaar, én flexibel zijn (denk aan de LAT relatie of WAT: Working Apart Together).

Hybride organiseren is een kruising tussen zelf doen en uitbesteden. Het is bijvoorbeeld geschikt voor het organiseren van een vast-flexschil of het opzetten van communities. In dit artikel aandacht voor: waarom gaan we hybride organiseren, wat is hybride organiseren, waar werkt het?

Waarom hybride organiseren?

Organisaties in het kennisintensieve domein hebben een toenemende behoefte slimmer samen te werken, niet alleen intern, maar vooral met de omgeving. Deze omgeving bestaat niet alleen uit klanten, concurrenten en leveranciers, maar ook bijvoorbeeld uit: talenten, opleiders, uitzendbureaus, portfoliowerkers en belangenorganisaties. De noodzaak om slim samen te werken wordt alsmaar groter omdat we door vergrijzing en stijgende zorgkosten productiever moeten worden. Er is namelijk een directe relatie tussen welvaartsgroei en productiviteitsgroei. Maar de productiviteit van informatiewerkers groeit onvoldoende om onze welvaart betaalbaar te houden, laat staan duurzaam te maken. Ondanks hoge investeringen in ICT en het gebruiken van allerlei managementconcepten stijgt onze productiviteit nauwelijks. Dit komt vooral omdat we het werk van informatiewerkers met de verkeerde vormen (bedrijf of markt, vast of flex) organiseren. Beter is een kruising van beide: hybride organiseren. Het bevat de voordelen van het bedrijf en de markt en minimaliseert de nadelen van beide. Het is niet óf óf maar én én!

Wat is hybride organiseren?

Hybride organiseren is een kruising tussen zelf doen en uitbesteden.

Het een nieuwe vorm van organiseren waarbij je in je ontwerpt niet uitgaat van bestaande gebouwen (bedrijven of markten), maar van de kleinste bouwstenen. Klassiek organiseren is vooral geschikt voor de productie en consumptie van fysieke goederen via markten en bedrijven. Hybride organiseren is vooral geschikt voor digitale productie en consumptie. Het zorgt ervoor dat je zowel slim kunt samenwerken met je collega’s als met je omgeving. Het zorgt voor een effectief beleid met betrekking tot bijvoorbeeld de organisatie van een vast-flexschil. Hybride organiseren is vooral geschikt voor de context van de 21^e eeuw en zal informatiewerkers veel productiever.

Nieuwe eenheid van analyse en ontwerp

Hybride organiseren kent een nieuwe eenheid van analyse en ontwerp. Bij zelf doen is dat het bedrijf, bij uitbesteden is dat de markttransactie. Bij hybride organiseren is de eenheid van analyse en ontwerp: organiserend vermogen. Organiserend vermogen is de betekenisvolle verbinding tussen de twee kleinste bouwstenen: mens en middel. Ik en mij laptop, wij zijn samen organiserend vermogen. Vanuit organiserend vermogen kunnen we elke organisatie opbouwen door verbindingen aan te zetten en elke organisatie weer afbouwen door verbindingen uit te zetten.

Waar werkt hybride organiseren?

Hybride organiseren is er dus vooral op gericht om informatie- en kenniswerkers productiever te maken. Het is geschikt voor meerdere functies, sectoren en concepten. Vooral het werk van de volgende mensen kan slimmer georganiseerd worden:

• portfoliowerkers (zelfstandige, freelancers, flexwerkers, ZZP-ers en ZP-ers)
• kantoorwerkers (verwerken van data tot informatie)
• kenniswerkers (verwerken van informatie tot kennis)
• zorgverle­ners (indirecte taken in gezondheid, onderwijs, politie etc.)

Vanuit bedrijven bekeken, is hybride organiseren vooral geschikt voor processen die samen met de omgeving uitgevoerd moeten worden. Voorbeelden van functies die veel samenwerken met de omgeving zijn: HRM, R&D, inkoop, verkoop en marketing. Dit zijn functies waar, relatief veel, informatie met de omgeving gedeeld wordt, gecommuniceerd wordt en transacties met klanten en leveranciers gedaan worden. Naast functies zijn er ook een aantal sectoren waar relatief veel samengewerkt wordt met de omgeving. Voorbeelden zijn:

• zakelijke dienstverleners
• overheden
• onderwijs- en onderzoeksinstellingen
• zorginstellingen.

Voorbeelden van concepten die sterk gerelateerd zijn aan hybride organiseren zijn: crowdfunding, crowdsourcing, social media, sociale en open innovatie, cloud computing, BYO (Bring Your Own device) en HNW (Het Nieuwe Werken).

Paul Bessems is hybride organisatieconsultant en werkt moment voor een aantal organisaties dat bezig is deze manier van organiseren te ontwikkelen en te implementeren. Het model wordt al succesvol ingezet in verschillende HR- en managementdomeinen. Verder doet Paul op dit moment promotieonderzoek naar dit onderwerp (vooral de organisatie van hybride teams). Meer informatie: zie mijn whitepaper over dit onderwerp.