Hans van der Steen (AWVN) wil meer afspraken over arbeidsproductiviteit in de cao

De arbeidsproductiviteit moet omhoog, anders zal bij de huidige loonkostenontwikkeling de Nederlandse economische groei achterblijven. Dat zegt directeur arbeidsvoorwaardenbeleid Hans van der Steen van de AWVN, de werkgeversorganisatie die betrokken is bij vijfhonderd van de in totaal negenhonderd cao's in Nederland. Van der Steen wijst op ramingen van het Centraal Planbureau (CPB), waaruit blijkt dat de loonkosten dit jaar ruim 4% stijgen, terwijl de arbeidsproductiviteit slechts met 1% toeneemt. Wat te doen? De AWVN ziet heil in demotie, opleiding, zelfroosteren en flexibilteit. (Bron: FD.nl, 1 februari 2008)

De discrepantie tussen loonkosten- en productiviteitstijging is gevaarlijk, vindt Van der Steen. Hij ziet 2008 dan ook als het jaar om arbeidsproductiviteit hoog op de agenda te krijgen. Het gaat hem niet om loonmatiging, benadrukt hij. 'Lonen mogen best structureel omhoog, maar daar moet wel structurele productiviteitsverbetering tegenover staan.'

De AWVN ziet verschillende mogelijkheden om arbeidsproductiviteit te verhogen:

1. De productiviteit kan worden verhoogd door efficiënter en slimmer werken, waarbij werknemers kunnen meedelen in de opbrengsten van kostenbesparende maatregelen via eenmalige bonussen.
2. De flexibiliteit en inzetbaarheid van werknemers kan worden vergroot, bijvoorbeeld via het investeren in opleidingen en het bevorderen van thuiswerken en telewerken.
3. Bedrijven kunnen systemen van zelfroosteren invoeren, zodat de inzet van werknemers aangepast kan worden aan bedrijfsdrukte én het privé-leven. Zelfroosteren is een vorm van arbeidstijdenmanagement (ATM) waarbij werknemers in overleg met de werkgever zelf hun rooster samenstellen. In ruil daarvoor kan de werkdag bijvoorbeeld worden opgerekt tot in de avond. Ook kunnen werkgever en werknemer afspreken dat er in drukke tijden bijvoorbeeld 50 uur per week wordt gewerkt, en in slappe tijden maar 30 uur.
4. Over de hele carrière kunnen werknemers hetzelfde salaris krijgen, maar de opbouw ervan moet volgens de AWVN anders. Werknemers op de top van hun arbeidsproductiviteit moeten ook het meeste verdienen, terwijl het inkomen aan het begin van de loopbaan en aan het eind lager kan. Demotie van oudere werknemers moet bespreekbaar zijn.

Met name op het laatste twee punten zal Van der Steen veel weerstand ontmoeten van de vakbonden. Bonden vinden zelfroosteren binnen redelijke grenzen waarschijnlijk wel een goed idee, maar zullen geen afstand willen doen van de onregelmatigheidstoeslagen die nu nog in veel cao's zijn opgenomen. Hier zijn zeker compromissen mogelijk. Wat we ons wel moeten afvragen is of alle typen werknemers in alle bedrijfstakken zitten te wachten op de keuzestress die zelfroosteren met zich mee kan brengen.

Demotie is in veel vakbondskringen (nog) onbespreekbaar, omdat men bang is dat werkgevers demotieregelingen zullen misbruiken om werknemers op een zijspoor te zetten. Naast deze reden zal ook de vergrijzende achterban van de bonden meespelen. Hoe verkoop je het idee dat oudere werknemers loon moeten inleveren als het gros van je eigen leden 50+ is? Zie ook dit eerdere artikel over demotie.

Naar mijn mening slaat Hans van der Steen de spijker op zijn kop door te wijzen op de ‘wig' tussen de stijging van loonkosten en van arbeidsproductiviteit. Modernisering van de arbeidsmarkt is dringend nodig om deze negatieve trend om te buigen. De voorstellen van de AWVN passen bij een moderne arbeidsmarkt en verdienen het daarom om serieus bekeken te worden.