Op 29 november bezocht ik in Almere een speciale show van Paul de Leeuw voor innovatieve ambtenaren.
Drie dingen vielen op.
1. Ambtenaren die niet meer gewoon kunnen praten.
2. Een gemeente zegt innovatief te bezuinigen.
3. Binnen enkele overheden is creatief denken zo uitzonderlijk dat ambtenaren met een goed idee een prijs tot wel € 15.000 kunnen winnen.
Het goede nieuws is dat innovatie binnen de publieke sector op de agenda staat.
Op 29 november bezocht ik in Almere een speciale show van Paul de Leeuw voor innovatieve ambtenaren. Drie dingen vielen me op.
1. Ambtenaren kunnen niet meer normaal praten. Op de vraag van Paul voor welk project ze subsidie had gekregen gaf een gemeentesecretaris als antwoord: door het herijken van bewonersprocessen kunnen wij een ongekend strakke servicenorm realiseren. Paul amuseerde zich kostelijk, kwam gedurende de show nog een paar keer bij de secretaris terug om het nog even extra in te wrijven. Pas toen een ambtenaar uit Heerenveen uitleg gaf over een project voor het verstrekken van bouwvergunningen, werd met een Fries accent weer duidelijk dat er ook nog zoiets als gewoon helder Nederlands zonder jargon bestaat
2. Een andere gemeente is bezig met innovatie vanuit de invalshoek innovatief bezuinigen. Leuk bedacht, maar dat gaat niet. De overgang van een normale organisatie naar een innovatieve organisatie kost op korte termijn geld en tijd. Pas in een later stadium valt er te oogsten. Innovatief bezuinigen betekent dat de gemeente niet bezig is met het leggen van een infrastructuur voor innovatie. Dat is nu net waar het volgens mij om gaat, en waar de meeste overheden de mist in gaan.
3. Enkele gemeenten experimenteren met ideeënmanagement, en gaan soms over tot het uitkeren van een bonus aan de ambtenaar met het beste idee. Ook de belastingdienst werkt met fikse beloningen die oplopen tot € 15.000,-. Ik hoop dat andere overheden dit niet gaan imiteren. Innovatie met impact is bijna altijd het resultaat van samenwerking. Om dan binnen een samenwerkingsverband op zoek te gaan naar één bepaalde ambtenaar die een prijs krijgt lijkt mij die samenwerking eerder te belemmeren dan te bevorderen. Een organisatie die individuele medewerkers een bonus toekent, vindt het blijkbaar normaal dat medewerkers bij binnenkomst jas én hersenen aan de kapstok hangen. Kritisch en creatief denken is dan zo buitengewoon uitzonderlijk dat het een aparte beloning verdient. Het is niet best als een werkgever ideeën van medewerkers moet kopen.
Het goede nieuws is dat de overheid serieus bezig is met innovatie. Hoewel nog niet alles even handig en goed doordacht is, verwacht ik na de fase van experimenteren en leren van mislukkingen de nodige positieve uitkomsten
CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement
Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro
Als amateur-politicus heb ik nog al wat met het stadhuis in Alphen aan den Rijn te maken. De door deze auteur geconstateerde "typische" ambtelijke verwarring rond en gebrek aan innovaties valt me, na vele jaren bedrijfsleven, echter niet op. Ook commerciële bedrijven zitten vaak ontzettend opgesloten in hun gecultiveerde 7-S model, en ook daar is van échte innovatie vaak nauwelijks sprake. Door veel te veel mensen wordt élke aanpassing van de bestaande manier van werken al snel als 'innovatief' gezien, terwijl er toch hoogstens sprake is van een 'variatie op een thema'. En ook binnen bedrijven wordt dat gebrek aan verbeeldingskracht en durf vaak verpakt in een wolk van onbegrijpelijke termen. Alleen wordt die behoudzucht binnen deze sector deels gecompenseerd door bedrijven die vaak maar wat aanrommelen, en dát weer innovatie noemen. Vaak gesteund door de media die ook niet verder kijken dan het succes van vandaag. Laten we maar blij zijn dat die laatste categorie bij de overheid nóg zeldzamer is dan innovatie.
'Innovatief bezuinigen' is inderdaad gebakken lucht. Het probleem is niet zozeer dat de term gebruikt wordt; het probleem is dat toehoorders de term accepteren en niet doorvragen wat het inhoudt!
Met 'ideeënmanagement' (wie heeft in hemelsnaam dat woord bedacht?) heb ik niet zo'n moeite. Maar dan moet er ook daadwerkelijk iets gebeuren met de ideeën.
Dus ideeënmanagement zou iets overbodigs moeten zijn; zoiets behoort immers al in het werkoverleg aan de orde komen. Maar ja, als dat laatste niet gebeurt, dan is dat verklaart waarom er met ideeënmanagement ook (vrijwel) niets gebeurt!
Ik reageerde omdat lezers uit die column konden lezen dat verhullend taalgebruik alleen iets was in ambtelijke organisaties. Ik ben deels gevormd in amerikaanse bedrijven, en daar heerst, in welk land dan ook, nu eenmaal een soort papiamento. Ik merk, ook via mijn studenten, dat mensen binnen grotere organisaties dat helemaal niet doorhebben en dit bedrijfstaaltje ook naar buiten gebruiken. Waarna ze simpelweg concluderen dat moderne studenten nog altijd geen praktijkgericht onderwijs krijgen (dat krijgen ze bij ons dus wel, inclusief de waarschuwing voor dit papiamento!), omdat ze dat taaltje niet begrijpen.
De meeste mensen hebben echter zó weinig ideeën van zichzelf dat het "management" daarvan geen naam mag hebben. Mensen die juist heel veel ideeën hebben, 'managen' die ideeën niet omdat ze weten op een ander moment wel wéér een idee te hebben. Ideeënmanagement betekent dus gewoon goede sier maken met andermans ideeën.
En "innovatief bezuinigen", hoe kom je erop!
Ja, mooi is ie he: Innovatief bezuinigen. Hmmppfff. Goede sier maken met ideeen van een ander is best wel slim. Als het maar werkt.
Een innovatieve organisatie heeft een mechanisme aan de praat gekregen wat een goed idee snel herkent(en dus voorkomt dat slechte ideeen geld en menskracht opsouperen) en implementeert. Waarschijnlijk is dat een geinternaliseerde manier van werken die vaak niet eens ideeenmanagement wordt genoemd. Ik denk wel eens dat niet-innovatieve organisaties dan maar wat aan moeten klungelen met ideeenmanagement en ideeenbussen (ook al zo´n briljant idee) bij gebrek aan beter.
Nog wat anders: wil je aub voorzichtig zijn met het ietwat denigrerend gebruiken van papiamentu? Dat is de taal die op Curacao, Bonaire en Aruba wordt gesproken. Een mooie en moeilijk te leren taal (toontaal), maar zeker geen taaltje!
Iets denigrerends heb ik niet bedoeld, als Fries kan ik dit soort gevoeligheden maar al te goed begrijpen.