De toekomst loop je niet achterna, die ga je tegemoet

Minister Cramer van VROM en NWO-voorzitter Peter Nijkamp hebben hun handtekening gezet onder het convenant Beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek Duurzame Aarde. “Toe maar”, dacht ik als eerste toen ik het bericht las. “En als het niet lukt om de aarde duurzaam te maken, krijgt Nederland dan de schuld?” Doorlezend vernam ik dat de ondertekenaars hopen met het convenant meer afstemming tussen de ministeries en kennisinstellingen te bewerkstelligen bij het onderzoek naar de menselijke effecten op klimaat, milieu en ecosystemen. VROM en NWO zien beide een noodzaak tot afstemming aan zowel de vraagkant (tussen ministeries) als de aanbodkant (tussen kennisinstellingen) van duurzaamheidvraagstukken. Eerder dit jaar werd al het Nationaal Partnerschap Duurzame Aarde (NPDA) ondertekend. “Ter ondersteuning van een effectieve aanpak is integraal wetenschappelijk onderzoek nodig naar maatschappelijke oorzaken en effecten, en de complexe natuurlijke systemen”, aldus het persbericht. “Resultaten moeten worden vertaald in scenario's en oplossingen. De resultaten moeten bijdragen aan de ontwikkeling van beleid en innovaties.”

Mooie woorden maar zo vaak gehoord dat ze mij niets meer zeggen. Vele honderden miljoenen euro’s, onder meer afkomstig uit het Fonds Economische Structuurversterking, zijn er de afgelopen 20 jaar in Nederland geïnvesteerd in onderzoek naar de menselijke effecten op klimaat, milieu en leefomgeving. Programma’s met welluidende namen werden opgetuigd en allemaal zeiden en zeggen ze dat de resultaten moe(s)ten bijdragen aan de ontwikkeling van beleid en innovaties. Waar zijn de resultaten? Waar is het beleid? Waar zijn de innovaties?

Ik ben niet zwartgallig van aard, maar af en toe heb ik de neiging om de schuldvraag met ja te beantwoorden. Onderzoek is nodig en zinvol, maar als je in een klein land na zoveel jaren en miljoenen een convenant nodig hebt om meer afstemming tusen onderzoekers te bewerkstelligen, dan vind ik dat je op zijn minst een beetje schuldig bent als de aarde het niet redt. Met de communicatie tussen (en binnen) ministeries en kennisinstellingen is kennelijk heel wat mis. Zoveel dat de resultaten, het beleid en de innovaties uitblijven of althans schromelijk tekortschieten. Is het niet hoog tijd voor iets anders dan weer een bloedeloos convenant? Was het Nationaal Milieubeleidsplan niet al een soort Nationaal Partnerschap Duurzame Aarde? Dat kwam uit in 1989, het rapport Zorgen voor Morgen een jaar eerder, twintig jaar geleden (sic).

Destijds was 2008 de verre toekomst, maar overheid en kennisinstellingen blijken qua afstemming en integratie niet met de tijd te zijn meegegaan. De duurzame toekomst is voor hen nog steeds ver weg. Ze sjokken er zogezegd achteraan. Maar de toekomst loop je toch niet achterna, die ga je toch zeker tegemoet als je haar duurzaam wilt maken? Denk eindelijk eens groot VROM!