De tankerdeal part II; Airbus, McCain en Obama.

 In mijn post “Europa, het continent der innovatie” van 11 maart 2008 berichtte ik over het gunnen van een mega defensieorder aan een samenwerkingsverband van Airbus met Northrop Grumman, ten koste van Boeing. Het ziet er naar uit dat ik wat te voorbarig was met mijn enthousiasme. Boeing tekende protest aan tegen de aanbestedingsprocedure bij het Government Accountability Office en startte een kostbare advertentie- en PR campagne.  Op 18 juni 2008 werd ze in het gelijk gesteld. Dit is slecht nieuws voor de Amerikaanse luchtmacht (USAF), twijfel aan de geloofwaardigheid van je aanbestedingsprocedure is het laatste waar een organisatie die in de hoek zit waar de klappen vallen op zit te wachten. USAF heeft 60 dagen de tijd om te reageren op het rapport, en kan beslissen de onderhandelingen opnieuw te openen of om toch bij haar keuze voor het consortium met Airbus te blijven. Wat speelt er op de achtergrond?Twee factoren, de politiek en de situatie bij de Amerikaanse luchtmacht (USAF). John McCain, de republikeinse kandidaat, was als senator een belangrijke kracht bij het tegenhouden van het gunnen van de opdracht aan Boeing, en hielp bij het ontrafelen van een omkopingsschandaal waardoor twee Boeing executives zich nu in het gevang bevinden en het moederbedrijf $ 600 aan boete armer is. McCain is voor de vrije markt, althans in het geval van de tankerdeal. Als een buitenlands bedrijf een goedkoper en beter produkt levert doe je zaken, dat is goed voor de belastingbetaler. Hij zegt er ook nog bij dat dit een extra goede deal is omdat de goede prijs van Airbus mede tot stand komt door Europese subsidie, waar de Amerikaanse belastingbetaler weer van profiteert door minder te betalen voor deze flinke defensieuitgave. Dat zet je toch weer aan het denken over subsidies. Bij de meeste democraten en republikeinen  ligt de voorkeur voor de vrije markt een stuk genuanceerder. Die laten zich vooral sturen door de lokale belangen van de staat die ze vertegenwoordigen. Staat daar toevallig een  grote fabriek van Boeing, zijn ze voor Boeing. Verder waait er een sterk nationalistische wind over het land, niet Amerikaans kopen hoort eigenlijk niet, en is er getreur over banen die overzees verdwijnen. Vrije markt is mooi, maar dan vooral in het voordeel van de eigen lokale economie. In ieder geval is de tankerdeal sterk politiek geladen, het kan dus nog alle kanten opgaan. Obama heeft zich er ook al over uitgelaten. Hij vindt dat de aanbesteding moet worden heropend om een eerlijk en transparante procedure te kunnen waarborgen. Er heerst zware kritiek op het functioneren van de USAF en de leiderschapscultuur. De nieuwe minister besloot al snel in te grijpen en stuurde op 5 juni 2008 de top van de USAF naar huis. Directe aanleiding was een aantal incidenten rond het transport en beheer van kernwapens. Daaruit bleek dat de USAF de kernwapenadministratie niet op orde heeft. Dat geeft niet bepaald een veilig en gerust gevoel en het achterliggende beeld van de kwaliteit van de organisatie is niet rooskleurig. Het leger is ronduit ontevreden over de samenwerking met de USAF en klaagt al jaren steen en been over de te geringe capaciteit aan onbemensde vliegtuigjes en over incompetente piloten die burgerslachtoffers maken waarna het leger op de grond de ellende met de bevolking mag oplossen. Het klagen moe heeft is het leger nu overgegaan tot een voor een leger wel heel erg drastische innovatie, namelijk het oprichten van een eigen luchtmacht. Sinds kort is de Task Force Odin operationeel op een basis bij Tikrit, Irak, waarvoor het leger zelf wat lichte toestelletjes heeft aangeschaft die ze uitrust met geavanceerde communicatie- en observatieapparatuur. In tegenstelling tot het aanvragen van luchtsteun door de USAF (moet altijd via de hoogste leiding verlopen, en dat kan even duren) kunnen lagere commandanten zelfstandig en  rechtstreeks hulp door Odin inroepen. In Irak is dit empowerment concept succesvol, vooral bij het bestrijden van het plaatsen van de bermbommen waar ook onze meisjes en jongens in Afghanistan mee te maken hebben. Het opstarten van een soortgelijke unit in Afghanistan staat dan ook op de rol. Ondertussen kijkt de USAF tandenknarsend toe bij het geknaag aan haar monopolie.Tegen deze achtergrond is er weinig vertrouwen in de USAF om een aanbestedingsprocedure eerlijk en transparant af te ronden. Airbus/Northrop Grumman lobbyisten zijn sterk vertegenwoordigd in het McCain kamp, de democraten zullen wat eerder het oor te luisteren leggen bij Boeing. Helaas voor Airbus, maar we zullen moeten afwachten hoe het politieke spel zich verder gaat ontvouwen.