Collateral damage

Roemeense gelukzoekers proberen langs de snelweg nepgoud te verkopen. Ze lokken je met een zielig verhaal over hun zieke kind en intimideren je als je niet wilt schuiven.

Ze hebben een tactiek als ze opgepakt dreigen te worden: de vrouw in het gezelschap kleedt zich helemaal uit en begint moord en brand te schreeuwen. Ze haalt haar hand tussen haar benen door en probeert hem in het gezicht van een agent te duwen. Als ze merkt dat het allemaal niet werkt vlucht ze haar auto weer in en geeft haar huilende kind een optater.

Ze worden aangehouden en na een paar uur weer vrijgelaten met een boete van 80 euro voor ‘venten zonder vergunning’.Ik rij met een als telefoon gecamoufleerd blik kalfsragout aan mijn oor door de stad en hoor een stem naast me: “Meneer, wilt u ons maar even volgen!” Ondanks dat ik besef dat het nutteloos is sputter ik wat over een automaat, stapvoets rijden en hoe onzinnig die regel is als je wel gewoon een Happy Meal achter het stuur naar binnen mag proppen. “Ik heb de regels niet gemaakt meneer. Dat is dan 160 euro en nog een fijne dag.” “Ja, het is goed met je.” Thuisgekomen lees ik een klein berichtje in de krant. Een man loopt naar zijn auto en ziet dat een agent een bon uitschrijft. Hij flapt eruit: “Zeg heb je niks beters te doen op een feestdag, gekkie!” De agent is daar niet van gediend: 400 euro. Ik heb kennelijk nog geluk gehad, denk ik bij mezelf.

Wat is er aan de hand als een politieagent ‘gekkie’ noemen een grotere belediging is dan hem iets van tussen je benen in zijn gezicht smeren? En als bellen in de auto gezien wordt als een groter gevaar voor de verkeersveiligheid dan je uitkleden langs de snelweg? En dan heb ik het nog niet over afpersing, oplichting, bedreiging en kindermishandeling. Als ik niet zo een blind vertrouwen in gezag zou hebben, zou ik haast gaan geloven dat de sterke arm selectief is geworden in wat ze beetpakt. Dat er geanticipeerd wordt op de uitspraak van de rechter en er een praktische afweging wordt gemaakt of het de moeite waard is om iemand voor te geleiden. Het doet me denken aan hoe Brinkhorst een paar jaar geleden de bouwfraude afkocht om het OM te ontlasten. Als je met dergelijk gemak Montesquieu in zijn graf omdraait, dan word ik als, hoogstens af en toe een beetje ongehoorzame maar over het algemeen wetsgetrouwe burger, zonder connecties (en niet asociaal genoeg), wel een heel makkelijk slachtoffer. Een cash cow laten we maar zeggen.

Maar misschien nog wel erger is het gevoel dat mij bekruipt dat het helemaal niet meer over mij, als lid van deze samenleving, gaat. Dat ik slechts ‘collateral damage’ ben bij het nastreven van iets waarvan ik de betekenis niet ken en wat ik steeds minder kan rijmen met wat ik verder om me heen zie gebeuren. Hoe lang kan dat nog doorgaan, want het gaat natuurlijk niet alleen over boetes. Ieder contact met iets overheidsachtigs voelt tegenwoordig als een botsing met een biljartbal. De onmacht om ook maar iets van je persoonlijke context mee te laten wegen voelt totaal. Wie zijn die mensen die dat beslissen? Wie zijn die mensen die onze samenleving gekaapt hebben? Wat zijn hun afwegingen? Wie vertegenwoordigen ze? Mij niet in ieder geval!

Als ik kijk naar de jongens en meisjes van ons nieuwe kabinet dan zie ik niemand die verontwaardigd is, bij wie een heilig vuur brandt. Integendeel, ze vieren dat ze eruit zijn, dat ze een fijn clubje hebben samengesteld en die ene meneer, die nooit gezellig meedoet, er buiten hebben kunnen houden. Ze doen alsof er niets aan de hand is wat met een beetje hard werken, flink knopen doorhakken en een tijdmachine niet op te lossen is. De Britse historicus Tony Judt vatte vanuit zijn rolstoel, op het randje van de dood, mijn gevoelens over de bedreiging van alles wat onze voorouders en voorvoorouders met bloed, zweet en tranen hebben bereikt treffend samen: “We should be angrier than we are, much angrier!”