Broedplaats in het Volkskrantgebouw (2)

In de totstandkoming van de broedplaats in het voormalige Volkskrantgebouw in Amsterdam (zie dit artikel op de site) speelden de adviseurs van Kaos Projects (samen onmogelijke projecten realiseren) een belangrijke rol. Hoe vul je 10.000 m2 oppervlakte met nieuwe bedrijvigheid? En hoe zorg je er voor dat de nieuwe huurders elkaar niet de tent uitvechten? (Ver)wordt de broedplaats niet snel tot een broeinest? In de Community of Practice (CoP) Sociale Innovatie van 8 oktober vertelden de dame en heren van Kaos Projects over hun aanpak.

Om tijdens een groot, complex en innovatief project tot orde in chaos te komen zullen de meeste van ons teruggrijpen naar reflexen die ons tijdens opvoeding en school zijn aangeleerd: kaders stellen, regels opstellen en strak handhaven. Wie Kaos Projects een beetje kent zal weten dat zij in het Volkskrantgebouw voor een diametraal tegenovergestelde aanpak kiezen. Juist het ontbreken van regels zorgt in hun visie voor zelfregulering en nieuwe oplossingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er in het voormalige Volkskrantgebouw een "krakersachtig" sfeertje hangt. De aanpak van Urban Resort (de hoofdhuurder) en Kaos Projects is te karakteriseren als het organiseren van toeval en het creëren van vrijplaatsen. Doordat er zo weinig geregeld is zijn de nieuwe bewoners al snel op elkaar aangewezen. Hierdoor ontstaan vanzelf contacten en nieuwe ideeën. ‘Neue Kombinationen' zou Schumpeter zeggen.

De dame en de twee heren van Kaos Projects geven het contact tussen de bewoners af en toe een duwtje. Voor de rest moet het groepsproces zijn eigen gan gaan. Volgens Kaos Projects zelf gaat het er uiteindelijk om een staat van emergentie te bereiken. Daarmee wordt bedoeld dat het systeem uiteindelijk zichzelf in stand houdt en meer is dan de som der delen. Emergentie is de ontwikkeling van complexe georganiseerde systemen, waardoor nieuwe eigenschappen ontstaan. Leven (in biologische zin) wordt soms ook een emergente eigenschap genoemd: Een cel bestaat uit vele biomoleculen. De individuele biomoleculen leven niet, maar de complexe interacties tussen al die biomoleculen zorgen ervoor dat de cel zich in leven kan houden. Het geheel (leven) is dus meer dan de som der delen (biomoleculen).

De vraagt dringt zich op of een aanpak zoals in het Volkskrantgebouw is gekozen ook toepasbaar is in het commerciële bedrijfsleven. Zijn bedrijven bereid om in plaats van hun klassieke planning & control instrumentarium gericht op onzekerheidsreductie in te ruilen voor een methodiek die gericht is op het maximeren van onzekerheid? Mogen we de vergelijking trekken met open innovatie?