Aanbestedingswet bijt paarse krokodil in de staart

De nieuwe aanbestedingswet kondigt nadere regels aan op het gebied van integriteit, proportionaliteit, vermindering van administratieve lasten, transparantie en innovatie. De wet is nog niet in werking gesteld. Het rijtje regels doet het ergste vermoeden. Om de administratieve lasten te verminderen en innovatie te bevorderen gaan we nog meer regels maken… In België bestaat al een Kafka meldpunt. Nu wij nog... Dit is de eerste alinea van mijn artikel op Managementsite.nl vorig jaar. Gisterochtend bonden Prof. dr. Arjan van Weele en mr. Hein van der Horst in het Financiële Dagblad de kat de bel aan. Aanbestedingschaos dreigt!! Hoogste tijd voor een parlementaire enquête naar het tekortschieten van het aanbestedingsbeleid en de verspilling van belastinggeld.
Het naleven van de huidige aanbestedingsregels valt in de praktijk behoorlijk tegen. Dat hebben ook een drietal ministers in het huidige kabinet kunnen ondervinden. (zie voorbeelden 1, 2 en 3). De teller voor het aantal zaken in kort geding over aanbestedingen in 2007 op 176 (bron: www.rechtspraak.nl). Met de nieuwe aanbestedingswet worden de administratieve lasten nog eens verzwaard en neemt het wantrouwen tussen overheid en markt verder toe. Hierbij kunnen we alvast het voorzichtige vermoeden uitspreken dat de teller voor zaken in kort geding waarschijnlijk nog hoger gaat worden. Daarbij is de nieuwe aanbestedingswet ook nog eens complex en inconsistent. Wat er van innovatie nog terecht moet komen is de vraag. De paarse krokodil wetgeving was destijds bedoeld om overbodige en onzinnige regels op te ruimen. Nu zien we weer de tegengestelde beweging.

Waarom gaat het zoals het gaat?
We leven, zoals de Engelse hoogleraar accountmanagement Michael Power het uitdrukt, in een controlesamenleving (audit society) met constante checks en tests. Onze samenleving heeft geen geloof meer in het gewone, alledaagse en spontane vertrouwen dat mensen in elkaar kunnen hebben. Ons enige wapen tegen de altijd dreigende vertrouwenscrises, die de controlesamenleving in hoge mate kenmerken, is elkaar met allerlei technieken bestoken die de waarheid over ons blootleggen. In de praktijk: een woud aan regels. De pathologie van de controlesamenleving die Powers beschrijft, laat zich formuleren als een paradox: naarmate we hardnekkiger proberen mensen betrouwbaar te maken, ontwikkelen we meer technieken die alleen maar blijk geven van ons wantrouwen (ten Bos, 2006)

Hoe moet het wel?
De politiek moet het lef tonen om maar eens hardop te zeggen dat de aanbestedingsrichtlijnen in de praktijk zijn verworden tot tenderterreur, prijsschieten en administratieve circussen die markt onevenredig belasten en niet bijdragen aan de maatschappelijk laagste kosten. Een parlementaire enquête is hiervoor een uitstekend instrument om deze impasse te doorbreken. Als het stof dan weer is neergedaald, dan kunnen we eindelijk gaan investeringen in professioneel opdrachtgeverschap (zie voorbeeld 4). Dit zal bijdragen aan professionele verhoudingen met de markt, waarbij vertrouwen en wederzijds respect weer wordt hersteld. Dan kan er eindelijk gewerkt worden aan duurzame relaties, creatieve businessmodellen en innovatie.

Is er nog iets positiefs te melden?
Ja, er zijn een paar lichtpuntjes.

1. Geen bedrijf meer uitsluiten wegens een te lage omzet
Een veel gehoorde klacht vanuit het MKB waren de belachelijk hoge omzet eisen. Defacto kon het MKB bijna niet deelnemen aan aanbestedingen. Gelukkig is dit afgeschaft.

2. Geen financiële analyses uitvoeren bij aannemers
Keep it lean and mean... Einde aan de schijnzekerheid van solvabiliteit en liquiditeitsratio's. Het heeft geen enkele voorspellende waarde en kijkt alleen maar terug. Wie had vroeger gedacht dat KPN zo'n domper zou meemaken als afgelopen jaren. Op basis van financiele analyse destijds zag KPN er prima uit.

3. Toetsing van integriteit
Om de integriteit van een rechtspersoon aan te tonen kan tegenwoordig een VOGrp (verklaring omtrend gedrag rechtspersonen) worden aangevraagd bij het Ministerie van Justitie. Voor meer informatie, klik hier.