If you feed them peanuts, you get monkeys

Organiseren is van oudsher een wereld van de Grote Mannen met de Grote Plannen. Het wereldbeeld dat het de topmanager is die de organisatie zonder veel tegenspraak naar zijn wil inricht. Ga maar na: het overheersende paradigma van de werknemer is nog steeds dat hij de ‘human resource’ is die het beleid en de strategie moet uitdragen. Daarbij moeten zijn doelen en verlangens in lijn gebracht worden met de bedrijfsdoelstellingen.

Een extreem voorbeeld uit de praktijk ter illustratie: In een adviesopdracht kreeg een collega organisatieadviseur eens een tirade van een Aziatische bedrijfsdirecteur over zich heen dat al dat luie personeel eens moest stoppen met zeuren, gewoon harder moest werken en verder niet al te veel illusies moest hebben over medezeggenschap of verbetering van arbeidsvoorwaarden. Toen de beste man na een kwartier even moest ademhalen verzuchtte mijn collega "If you feed them peanuts, you get monkeys", waarna zijn opdracht met onmiddellijke ingang werd beëindigd.Het idee dat de bedrijfsdoelstellingen altijd leidend moeten zijn weerspiegelt zich ook in de manier waarop wij toekomstige managers opleiden. Je kunt het zelfs afleiden uit de benamingen van studierichtingen: Bedrijfskunde, Human Resource Management, Bedrijfseconomie, Bedrijfs- en Organisatiewetenschappen. Vaak wordt de betrokkenheid van werknemers bij organisatieveranderingen wel gepropagandeerd, maar blijft er in de praktijk niet veel anders over dan een "tel & sell" benadering. Via deze weg organiseren we onze eigen weerstand en frustratie.

Gelukkig komt steeds meer het besef dat voor innovatief organiseren tweerichtingsverkeer nodig is. Uw personeel wil best veranderen, maar niet verandert worden! Aan de Radboud Universiteit in Nijmegen is er daarom dit jaar in samenwerking met organisatieadviesbureau Basis & Beleid een nieuwe leergang gestart onder de titel "Leergang Werknemerskunde". In deze leergang wordt de werknemer als uitgangspunt gekozen bij organisatievraagstukken. Bottom-up dus in plaats van Top-Down organiseren. Meer informatie.

Komen organisaties er anders uit te zien als we de werknemers als beginpunt nemen?