De hefboomwerking van cultuurverschillen

Cover stories · Boeken

Culturele diversiteit is een verrijking voor zakenwereld en samenleving. In principe dan. Want de meerwaarde ontstaat niet vanzelf. Menig streven sterft in schoonheid door verkeerd begrepen gedrag. Verschillen in nationale, professionele of organisatieculturen kunnen fusies doen stranden, projectteams lamleggen en veranderingsprocessen stremmen. Maar zo hoeft het niet te gaan. Door te onderkennen dát cultuurverschillen van invloed zijn, en te onderscheiden welk gedrag persoonlijk of cultureel bepaald is, komt de meerwaarde van diversiteit binnen bereik.

Spanningen binnen en tussen organisaties leiden maar al te vaak tot verlies aan productiviteit. De kunst is om die spanningen juist productief te maken. Dat lukt als mensen hun verschil in visies, voor zover die te maken hebben met hun nati...

Albert Willem Knop
Lid sinds 2019
Ik mis de onderbouwing van de openingszin. Als ik verder kijk, lees ik vooral over alle problemen die culturele verschillen veroorzaken. Ik zie de toegevoegde waarde van een zekere diversiteit, vooral in creatieve/inventieve processen waar de kruisbestuiving door ideeën vanuit verschillende invalshoeken elkaar kunnen versterken en tot een beter eindresultaat kunnen leiden. In het stuk worden al de spanningen geschetst tussen marketeers, verkopers en techneuten met wellicht een vergelijkbare geografisch culturele achtergrond. In Nederland zie je bijvoorbeeld zelfs al duidelijke verschillen "veroorzaakt" door de streek waar iemand vandaan komt. Ook in de EU zie je regelmatig fricties die hun basis hebben in de verschillende culturen in Europa en die leiden tot halfslachtige besluiten of tot regelgeving op irrelevante zaken waar ze het dan wel over een kunnen worden. Ik heb mijn sterke twijfels of grotere diversiteit een toegevoegde waarde heeft. Ik hoop dat het beschreven Model of Freedom naast het verklaren van de verschillen in gedrag, vooral een handreiking biedt om de verschillen te overbruggen. Dat laatste is essentieel om de balans tussen voor- en na-delen ten gunste van de voordelen om te laten slaan en dan nog denk ik dat dat alleen echt werkt als de verschillen beperkt zijn.
joost Kadijk
leuk artikel!
Ik wil er graag wat aan toevoegen:
uitstel van oordeel
Belangrijk bij het overbruggen van culturele verschillen is om je oordeel uit te stellen. We zijn snel geneigd om in wij-zij te denken...
Uitstel van oordeel helpt om te kijken naar wat er is, zonder goed of fout.

kunst van een goed gesprek
De auteur geeft terecht aan dat modellen ook maar handvatten zijn. Modellen helpen om de dialoog te voeren. Een goede conversatie is in mijn ogen ook cruciaal in het begrijpen en overbruggen (of werkbaar maken) van cultuurverschillen en diversiteit. Want hoe meer diversiteit hoe meer kans op innovatie!
Gijs
@Theo, zes komma's in één zin: chapeau! Helaas is de inhoud hierdoor niet duidelijker geworden.

Over het artikel: weinig 'echt' nieuwe dingen. De kracht van culturele verschillen is al langer bekend. De crux zit hem wat mij betreft dan ook niet zozeer in het ontdekken hiervan, want hier zijn allerlei tools voor. Het belangrijkste in het hele proces is het benoemen van de mogelijke verschillen en vervolgens onderzoeken óf en waar het elkaar kan versterken.
Albert Willem Knop
Lid sinds 2019
@ Theo,

Het gaat niet om de onderbouwing in de openingszin maar onderbouwing van de openingszin. Hoewel de 2e zin enige nuancering geeft, klinkt de eerste zin nogal stellig. Iets anders geformuleerd staat daar dat het een feit is dat culurele diversiteit een verijking is. Daar ben ik het dus maar ten dele mee eens. Zoals ik al aangeef, kan een diversiteit aan inzichten een verrijking zijn in de zin dat dit een beter en robuuster eindresultaat geeft. Als de diversiteit in cultuur erg groot is, zie ik spraakverwarringen en misverstanden ontstaan die geen bijdrage leveren aan een beter resultaat, maar wel irritatie en frustratie oproepen. De voorbeelden daarvan zie je bijvoorbeeld opduiken in het besturen van de EU. Zuid Europeanen hebben nogal andere interpretaties van begrippen als eerlijkheid, integriteit en betrouwbaarheid als dat bijvoorbeeld Duitsers, Nederlanders en Scandinaviërs hebben. Kijk bijvoorbeeld naar de manier waarop Griekenland in eerste instantie met zijn financiële problemen omging. Zij vinden onze interpretatie vreemd en wij die van hen, maar die verschillende interpretaties geven wel aanleiding tot misverstanden in de kommunikatie. Ik neem aan dat de verwijzing naar de Westerse geschiedenis slaat op de koloniale tijd waarin de "westerlingen" zich, zeker naar hedendaagse maatstaven, nogal eens misdragen hebben en de interventie van vooral de VS in allerlei landen. Ook bij die, veelal overbodige, interventies zie je dat de culturele verschillen veelal de oorzaak zijn van het mislukken van die missies. Laat mensen hun eigen ontwikkeling doormaken en beperk je tot het voorkomen van schade andere landen. Egypte is daar een goed voorbeeld van, Libie is op het kantje of daar misschien al overheen. Ik denk dat we het niet eens zullen worden. Het lijkt er op dat jij gelooft in de multiculturele samenleving, terwijl ik dat een contradictio in terminis vind.
Albert Willem Knop
Lid sinds 2019
@Theo,

Als je naar de toegevoegde waarde van diverisiteit in besluitvorming kijkt, zitten daar waarschijnlijk kwantitatieve grenzen aan. Afgezien van de praktische problemen die het geeft om met bijvoorbeeld 5000 mensen een besluit te nemen of uit de meningen en bijdragen van 5000 mensen een besluit te destileren, heb je hier te maken met de wet van de verminderde meeropbrengst. Bij grote groepen mensen met verschillende achtergronden wordt het steeds lastiger om nog iemand te vinden die zodanig anders is of denkt, dat hij nog een grote toegevoegde waarde heeft (op een gegeven moment zijn alle invalshoeken wel zo'n beetje vertegenwoordigd). Daarnaast hebben topmanagers in bedrijven soms wat weerstand tegen het organiseren van hun eigen tegenspraak. Ik kan dat bij KPN niet goed beoordelen, maar een bekend voorbeeld uit het verleden was Ahold, waar iedereen die een kritisch geluid over het beleid van Cees van der Hoeven een hele moelijke tijd tegemoet ging. Over het algemeen gaat het mis als managers hun eigen bull-shit beginnen te geloven en als iedereen daar omheen braaf ja tegen die onzin blijft zeggen.
Corrinne Goenee
Lid sinds 2019
Lastig, lastig. Een model is een model. Hoe kom je nu op een pragmatische manier en zonder teveel te sturen te weten welke zaken belangrijk zijn voor de verschillende (internationale) managementteams? Het meest effectieve wat ik ooit zag: de onderzoeksmethodiek 'nextexpertizer'. Wordt gebruikt voor interne vraagstukken (strategiebepaling en gezamenlijke bedrijfscultuur) en voor externe vraagstukken (marktonderzoek), wereldwijd, o.a. door Volkswagen en vele andere organisaties. Zij nemen op gestructureerde wijze interviews af die later door de software geaggregeerd worden. Dan krijg je echt te zien wat op waardenniveau mensen/culturen drijft en hoe dat in beslissingen en handelswijze tot uiting komt. Als je het weet, kun je er iets mee doen...

Meer over Organisatiecultuur