Samenwreking (en de kracht van vertrouwen binnen teams)

Samenwreking
Raden van Toezicht, Raden van Bestuur, directies, managementteams, afdelingen in een organisatie. Op allerlei plekken wordt in teams samengewerkt. En niet voor niets geeft de spellingcontrole bij een foute weergave samenwreking aan. Wie spelt wat nu goed? Regelmatig smaak ik het genoegen samen met een team te mogen werken aan samenwerken. De aanleiding om met een team een dag of meerdere keren bij elkaar te komen - weg van de werkplek, uit de waan van de dag - kan uiteenlopen van moeizaam ervaren samenwerking tot een jaarlijks ritueel gericht op leren en ontspanning.
Opvallend is hoe vaak bij teams het woord vertrouwen valt. Kan ik erop vertrouwen dat wat ik vertel hier blijft? Kan ik dit zeggen, zonder dat dit later tegen me wordt gebruikt? Hebben wij wel genoeg vertrouwen in elkaar? Vertrouwen is de basis van een goed functionerend team. In de kern bestaat vertrouwen eruit dat ieder teamlid zich op zijn gemak voelt als hij zich kwetsbaar opstelt; dat hij weet dat hij niet wordt afgerekend op zwaktes en tekortkomingen.
Nu ben je als begeleider altijd afhankelijk van de bereidheid van deelnemers. Je rol is om veiligheid te creëren, zowel in de besproken randvoorwaarden met de opdrachtgever voor- en achteraf, evenals tijdens bijeenkomsten. Mijn ervaring is dat gedeelde uitgangspunten helpen om in gesprek te komen. Zo gebruik ik ondermeer de belangrijkste principes van Themagecentreerde interactie:

1. Wees je eigen leider
- Ieder is verantwoordelijk voor zijn/haar eigen leerproces. Zeg wat je wilt zeggen, zeg niet wat je niet wilt zeggen. Zelfsturing vraagt om bewuste keuzes. Wees authentiek en selectief in je communicatie. Laat tot je doordringen wat je denkt en voelt, en wees selectief in wat je zegt en doet. De term selectieve authenticiteit dekt mooi deze lading.

• Interpreteer en generaliseer niet. Deel in plaats daarvan je persoonlijke reacties mee.
• Vertegenwoordig jezelf in wat je zegt. Spreek met ik en niet met wij of men.
• Let op signalen van je lichaam en soortgelijke signalen bij anderen. Maak ze bespreekbaar.

2. Storingen hebben voorrang
Allerlei oorzaken kunnen ervoor zorgen dat je niet bent waar je bent. Voor een team kan dat bijvoorbeeld een actueel probleem zijn op het werk dat op dit moment speelt, voor een persoon kan het zijn dat deze een slechte nacht achter de rug heeft. Het uiten van een storing houdt in dat je dan weer kunt aansluiten bij het thema.

Hoe bouw je vertrouwen in een team op als het geschaad is? Samen stilstaan bij vasthouden, loslaten en ontwikkelen maakt teamleden bewust waar ze voor willen staan, en welk ‘oud zeer’ ze achter zich hebben te laten. Gedeelde afspraken voor de komende tijd waar ieder elkaar op aan wil spreken, als het maar niet bij mooie woorden blijft. De kunst is om een balans aan te brengen tussen aandacht voor het hoe (hoe gaan we met elkaar om) en de inhoudelijke voorgang. We weten dat sfeer te behalen resultaten beïnvloedt. Echter, inhoud en procedures dreigen de wijze waarop altijd te overschaduwen. Wel zo gemakkelijk toch.

Soms lukt het gewoonweg niet meer in een team. Jammer, maar helaas. Als irritaties vooral worden besproken in de wandelgangen. Als men niet is staat is tot het geven en ontvangen van feedback. Als mensen uitvallen vanwege de ervaren werksfeer. Dan is het simpelweg nodig dat nieuwe mensen een team versterken. Liefst een paar tegelijk, omdat zo voldoende veranderkracht is gewaarborgd.