Hoe een team zichzelf steeds ‘opnieuw uitvindt’ …...

Heel eerlijk; de term ‘jezelf opnieuw uitvinden’ - afkomstig uit de States waar het ‘reinvent yourself’ een vast onderdeel van personal- of teambranding lijkt – het stuit me soms tegen de borst. Vanuit de Nederlandse nuchterheid denk ik altijd: ‘ga nou eerst maar eens eerst na waar je goed in bent en van daaruit jezelf vernieuwen’!

Wat me weleens verbaast is dat als een team vernieuwing behoeft, omdat er onvoldoende innovatieve bijdragen of originele ideeën los komen, we ogenblikkelijk gaan schermen met de behoefte aan ‘vers bloed’. Het is maar de vraag of dat altijd een oplossing is; zeker in teams waarin men goed op elkaar ingespeeld is, de feedback aan elkaar op een hoog niveau ligt en men door de aanwezige diversiteit nog altijd tot mooie dingen in staat is. Hoe schud je dit bed opnieuw op, welk voedsel maakt de creativiteit los, welke frisse lucht dien je toe als inspiratiebron, welke horizon biedt perspectief en hoe voorkom je dat de teamleden opnieuw in een half wakkere staat functioneren?

Het bed opschudden

Altijd handig om te onderzoeken wat de reden is van die half wakkere staat. Meestal is het een combinatie van lange tijd op dezelfde wijze werken. Logisch, omdat iedereen over nagenoeg dezelfde gegevens beschikt, er hetzelfde netwerk op na houdt waarmee ze steeds om tafel zitten, elkaar ter inspiratie blogs en artikelen toesturen over bepaalde onderwerpen en hoogstwaarschijnlijk over dezelfde tv-programma’s praten. Geen wonder dat er, net als in een goed huwelijk, een zekere sleetsheid ontstaat: het gevoel dat je alles al een keer gedaan hebt en echte verrassingen uitblijven. Net als in een goed huwelijk is het zaak om op tijd te interveniëren en om tafel te gaan zitten voor een goed gesprek waarin een aantal belangrijke onderwerpen de revue passeren. Doel: de ‘swing’ en ‘energie’ terug krijgen.

Een eerste vereiste is om te onderzoeken wat de achterliggende redenen zijn waarom het team tot nu toe zo succesvol was. Het team kan daartoe zelf de succesverhalen vaststellen, maar doet er goed aan om zowel binnen en, wanneer relevant, buiten de organisatie vragen te stellen om te achterhalen wat de perceptie bij belangrijke anderen is over de succesformule van het team. Een volgende stap is om vast te stellen of iedereen zich hierin voldoende herkent? Welke dynamiek en energie waren aanwezig in de aanloop naar het succes en is dit nu nog in voldoende mate aanwezig? In welke mate werden in het afgelopen kwartaal ideeën gedeeld en hoe ‘open’ stond iedereen voor het omarmen van deze ideeën? Of verder terug in de tijd. Welke schone ideeën stierven een schone dood, omdat de tijd er nog niet rijp voor was of dat er te weinig focus en aandacht was om het uit te werken? Welke idee willen teamleden opnieuw leven inblazen, omdat het dit gewoonweg verdient? Hoe til je het nu wel goed van de grond?

Voedsel voor creativiteit

In zekere zin bieden de uitlopers van de crisis voedsel voor creativiteit. De financiële middelen zijn schaars en dat noopt tot out-of-the-box denken om toch tot oplossingen te komen. In de beperking toont zich de meester en die ‘beperking’ is het beste voedsel om de wonderbaarlijke vermenigvuldiging gestalte te geven. Geef een team een aansprekend en afgebakend probleem om op te lossen en manage de fasen die horen bij een brainstorm nauwlettend, zodat de best mogelijke oplossing over blijft. Het uit- en/of invoeren van die oplossing zorgt voor vertrouwen dat gepleegde inspanningen beloond worden. Dat genereert energie en zin in meer. Denk aan vraagstukken als: Hoe besparen we 2% op de uitgaven aan ‘y’ zonder te snijden in de personele bezetting?’

In de afgelopen jaren viel mij meer dan eens op dat er vaak te weinig tijd wordt uitgetrokken voor een brainstormsessie en dat de structuur waarbinnen gebrainstormd wordt zo weinig kaders heeft dat er chaos ontstaat. Het gevolg daarvan is de echte oplossingen verzanden en zoek raken. Een brainstorm is chaos binnen een structuur met randvoorwaarden en spelregels. Zoals de nachtburgemeester van Rotterdam dat eens zo mooi zei: ‘Creatief zijn buiten de kaders; daar is geen kunst aan!’

Frisse lucht als inspiratiebron

Zoals geschetst gaat ook een team in zijn eigen wereld leven en ontstaat het gevaar dat er te weinig impulsen van buitenaf zijn die de bestaande denkpatronen eens flink door elkaar schudden. Breng werelden bij elkaar die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Laat een vrijwilligersorganisatie eens vertellen hoe ze er jaarlijks in slagen om tijdens Koningsdag een groots wijkfeest te organiseren. Laat een stel bergbeklimmers eens vertellen wat er allemaal voor nodig is om te top te behalen. Je kunt het ook dichter bij huis zoeken door leden van andere afdelingen te laten vertellen hoe zij zaken vanuit hun discipline aanvliegen. Een dag stage lopen bij een andere afdeling binnen of buiten de organisatie is ook verfrissend. Het bezoeken van symposia die niets met het eigen vakgebied te maken hebben, bieden vaak ook onverwachte aanknopingspunten voor innovatie. Dompel de teamleden onder in andere werelden en perspectieven. Het gaat erom dat teamleden eraan blootgesteld worden en de interactie aangaan met mensen die anders denken. Een ontmoeting tussen totaal verschillende mindsets, talenten en vaardigheden en de wil om te leren van deze frisse lucht, biedt meer dan inspiratie alleen. Het verbreedt de horizon.

Wakker blijven

Een open mind van ieder teamlid en een veilige sfeer waarin duidelijk is dat alle ideeën welkom zijn, zijn belangrijke cultuurelementen. Combineer dit met het realisme dat het onmogelijk is om alle ideeën uit te voeren. Er is transparantie over het ‘waarom’ daarvan. Blijf op gezette tijden impulsen van buitenaf aanreiken en stel het team bloot aan werelden en perspectieven die nieuw voor hen zijn. Pleeg onderhoud op alle zaken die in dit artikel genoemd zijn. Zorg ervoor dat teamleden weten waartoe ze bij elkaar zijn en weten hoe ze relevant blijven binnen de organisatie waarbinnen ze opereren. Het team vindt zichzelf steeds opnieuw uit en de teamleden hebben daar lol in!