NUDGE: consumentenplatform voor een duurzame samenleving

Een 3e plaats in 2010 voor deze blog. Lees ook over NUDGE in de laatste Pepper!

Alweer enige tijd geleden heb ik een stip gezet. Op de kaart van NUDGE (http://nudge.nl/). Wat op dit moment al meer dan 4000 mensen hebben gedaan. Niet zo verwonderlijk want het is een geweldig initiatief. Op de website en in diverse kranten is hieraan al aandacht besteed, maar ik ben benieuwd naar de persoon achter het initiatief. Zo loop ik op een mooie herfstochtend Herberg “De Zwarte Ruiter” in Gulpen binnen om te praten met Jan van Betten. Samen met 2 bevlogen medewerkers zit hij achter koffie met vlaai. Daarvoor hebben ze gesproken met Gulpener Brouwerij (die People, Planet, Profit & Pleasure heeft omarmd) en hierna gaan ze naar Van Houtum Papier (sinds 1 oktober een officiële Cradle2Cradle organisatie). Organisaties die ook beseffen dat het tijd wordt om anders met onze maatschappij om te gaan. Zo gaan ze heel Nederland door om in gesprek te gaan over NUDGE en krijgen daarmee veel support. En terwijl hij eigenlijk met herfstvakantie in Friesland zou moeten zijn, zit Jan daarom tegenover me in Limburg.

Je bent CEO Reed Elsevier Duitsland geweest en nu initiatiefnemer van NUDGE. Hoe komt het dat iemand met jouw staat van dienst bij terugkeer naar Nederland deze stap heeft genomen, terwijl het voor de hand zou liggen dat je een volgende executive management functie zou gaan bekleden?

“Ik heb de laatste vijf jaar in het zuiden van Duitsland gewerkt. Ik woonde met mijn vrouw en kinderen in een schilderachtige omgeving aan een meer met de Alpen op de achtergrond. Om te ontspannen van de druk van het werk waarin ik een forse reorganisatie moest leiden, ging ik vaak hardlopen, mountainbiken of wandelen. Als je een tijd buiten bezig bent dan nemen de gedachten op enig moment een vrije loop. Ik ben normaal gesproken iemand die nadenkt, rekent en zakelijk inzicht koppelt aan organiseren. Maar door buiten in beweging te zijn kreeg een aantal ervaringen die me intrigeerden en me ook niet meer loslieten (RK: lees ook de artikelen op http://nudge.nl/in-de-media). En daar moest ik iets mee.”

Jan verdiepte zich steeds meer in de materie en besefte dat we op een onvoorstelbaar vernietigende wijze met onze wereld omgaan. De groei van de bevolking en de gigantische druk vanuit de consumptie overschrijdt de draagkracht van de natuur. En de welvaart is dan ook nog eens ongelijk verdeeld.

“Het werd me duidelijk dat er een grote invloed was van consumenten op het welzijn van de wereld. En nadat ik mijn werk in Duitsland had volbracht en met een goed gevoel afscheid had genomen van Reed Elsevier, vond ik dat ik al mijn kennis, vaardigheden en relaties moest gaan inzetten om hier iets mee te doen. En ik ben aan de slag gegaan door met veel, heel veel mensen te gaan praten, een businessplan op te stellen, de organisatie op te zetten en een social network omgeving te bouwen. Daar had ik natuurlijk veel ervaring mee vanuit mijn eerdere werk. Niet zolderkamertjeswerk, maar meteen goed aanpakken. We hebben een eigen kantoor, een goed doordachte structuur en financiering waarbij ik niet afhankelijk wil zijn van subsidies. Er zijn 20 mede-investeerders in de BV en daarboven staat een stichting die volgens een uniek en juridisch doortimmerd concept volledig transparant toezicht houdt op wat we doen. In de stichting participeren gezaghebbende en onafhankelijke zwaargewichten. Verder krijg ik krijg geregeld aanmeldingen van mensen die bij me willen werken. Kortom, we maken een vliegende start.”

Dat is wel opvallend aangezien NUDGE als organisatie eigenlijk nog niet eens van start is gegaan. Er zijn al duizenden stippen, meerdere partijen geïnteresseerd in samenwerking en Jan heeft zelfs al als stakeholder opgetreden als duurzaam consumentenplatform. Hoe verklaart hij dat?

“In alle gesprekken die ik heb gevoerd de afgelopen maanden werd steeds één ding duidelijk: iedereen heeft een groot gevoel dat er iets moet veranderen. Dat we aan een duurzame samenleving moeten werken. En duurzaam wil niet alleen zeggen groen. Maar ook hoe we zorgen dat we zorgen dat we iedereen laten meedoen in de maatschappij. En dat is niet afhankelijk van de politiek of de overheid. Ik ben ervan overtuigd dat de echte verandering van ‘onderaf’ zal moeten komen. De huidige tijdgeest lijkt misschien niet optimaal hiervoor, maar ik denk dat er juist nu een geweldige voedingsbodem is voor beweging. Dat we met elkaar zetjes in de goede richting geven (nudges dus) tussen consumenten onderling, van consumenten naar bedrijven en andersom. En dat kan gaan om kleine individuele initiatieven maar ook om bredere acties richting producenten.”

Een voorbeeld van de laatste is dat we behoorlijk kunnen besparen op gas bij het koken van pasta. Daarvoor heeft Jan contact met fabrikanten om dit als aanwijzing op de verpakking te laten opnemen. Maar hij vertelt met net zoveel passie over het voorbeeld van iemand die via ‘Adopteer een Koe’ biologisch vlees afneemt van een boer in de Biesbosch en dat via een netwerk wil afzetten om dit initiatief te stimuleren.

“Ik wil NUDGE dus ook geen politieke kleur geven. Of alleen in het hokje groen plaatsen. Zo heb ik een heel mooi voorbeeld van een werkloze man die zich had aangemeld om voor NUDGE te komen werken. Ik had alleen helemaal geen vacature, maar ben wel met hem gaan praten. Hij was zo bevlogen en gedreven en wilde zo graag zijn energie en tijd inzetten voor ons initiatief, dat ik heb gevraagd of hij niet als vrijwilliger werk kon verzetten. Hij heeft vervolgens met UWV geregeld dat dit geen probleem oplevert en nu is hij een geweldige ambassadeur. Hij staat vol trots weer midden in de maatschappij. Dat is ook waar mijn initiatief invulling aan geeft. En ik ben daar vervolgens ook erg trots op. Laatst heb ik dit verhaal aan een groep van 200 ondernemers verteld en hen gevraagd waarom zij niet meer dit soort participatie bevorderen. Je kan je voorstellen dat men hier positief tegenover staat.”

Mensen willen veranderen maar niet veranderd worden is een bekende uitspraak. Maar ook dat veranderen leuk moet zijn. Niet handelen vanuit een negatief beeld, vanuit verbieden. Daar past NUDGE natuurlijk perfect in. Ik vraag Jan wat zijn droom is.

“Met NUDGE wil ik verbindingen mogelijk maken. Iedereen met een idee, een wens of een initiatief, kan daar via ons medestanders voor zoeken. Ons doel is om goede initiatieven te ondersteunen, stimuleren en faciliteren. En Suzanne van den Bosch, die onlangs promoveerde op transities, heeft het heel mooi verwoord: ‘De kern van duurzaam ondernemen is niet om uiteindelijk een duurzame samenleving te realiseren, maar om actief te werken aan een samenleving die zich op een duurzame manier blijft ontwikkelen.’ Mijn droom is dat mensen zelf aan duurzame ontwikkeling werken en ik hoop met NUDGE hiervoor een platform te hebben gecreëerd.”

Wat gaat nu de volgende stap worden?

“Op 11 november, de Dag van de Duurzaamheid, is onze officiële lancering met een feestelijke bijeenkomst in het Groene Paviljoen in Baarn. Tot die tijd werken we hard aan de organisatie en de voorbereidingen. En ik hoop dat er een sneeuwbaleffect ontstaat en dat we heel snel een nog veel groter aantal stippen mogen zien op de kaart. Want het is natuurlijk geweldig dat we met zo’n 4000 stippen al effect hebben. Wat denk je van het effect van 250.000 stippen? Of 2,5 miljoen? Juist in deze tijd met sociale media en een snelle verspreiding van ideeën moet het mogelijk zijn om met elkaar een niet te negeren impact te hebben."

We nemen afscheid want de volgende afspraak wacht. Wie weet levert dat nog een extra zetje op voor NUDGE. Ik kijk in ieder geval uit naar de officiële aftrap en weet zeker dat het initiatief niet bij een stip plaatsen blijft.