Leiderschap en de omgang met creatieve, innovatieve mensen in je organisatie

Op de onlangs gepubliceerde lijst van de meest innovatieve landen, bleek Nederland een paar plaatsen gestegen. Maken we al gebruik van het totale potentieel  aan innovatieve krachten? Het antwoord is: ‘het kan altijd beter’. We zetten deze, in de tijd waarin we de stofwolken van de crisis van onze kleding aan het afkloppen zijn, nog te weinig bewust in.
Daar waar het wel wordt ingezet, groeien organisaties als kool en verdubbelen ze hun omzet jaarlijks. Bij de opening, begin september, van het nieuwe pand van mijn accountant, sprak ik een jongeman van midden twintig die sinds zijn 16e jaar op innovatieve wijze onderneemt in de printwereld. Zowel hij als het accountantskantoor groeien. De laatste door het uitbreiden van de dienstverlening met mediation plus dat ze klantgerichtheid steeds meer invulling geven en ook mij als klant positief verrast.
Daar is durf  en geloof voor nodig, de bereidheid om risico’s te nemen en het vrijmaken van tijd voor innovatie.

Maar hoe ga je op een goede manier met creatieve geesten om? Ze staan bekend als grillig, eigenwijs en lastig te beïnvloeden. Dat maakt het lastig om ze te blijven omarmen als waardevolle medewerkers vooral ook omdat het experiment kosten met zich meebrengt. Deze kostenposten zijn, onterecht, impopulair. Door platgetreden paden te verlaten, dienen nieuwe oplossingen, producten en diensten zich aan. Spoor de innovatieve unit aan en ondersteun ze onvoorwaardelijk.

Hun prestaties bereiken grotere hoogtes wanneer je ze laat samenwerken met collega’s in de organisatie.
Toen Belbin begin jaren zeventig aan het onderzoeken was wat voor een teamsamenstelling tot de beste resultaten leidt, kwam hij erachter dat je vooral niet een groep van intelligente, creatieve mensen in één team moet onderbrengen. De abstracte discussie bleef maar duren of er ontstond strijd over wie de beste oplossing had. De sfeer was dan om te snijden.
Een teamsamenstelling met een grote diversiteit, een duidelijke opdracht en waar men open staat om de dialoog over elkaars bevindingen en standpunten aan te gaan, komen tot de meest innovatieve performance.

Creatieve mensen hebben vaak een vooruitziende blik; een toekomstvisie. Ze overzien het grotere geheel en begrijpen waarom bepaalde zaken ertoe doen. Het is vaak lastig voor ze om te verklaren waarom dat zo is aan collega’s die heel andere talenten hebben. Ze worden daardoor lang niet altijd door anderen begrepen en soms voor een ‘beetje gek’ versleten. Omarm hun onconventionele gedrag en opmerkingen en vraag erop door, dan krijg je snel genoeg waardevolle informatie die je wel kunt plaatsen.
Scheep ze alsjeblieft niet op met klussen die te gemakkelijk zijn of vergeven zijn van details; je verliest hun betrokkenheid. Werk moet vooral betekenis voor ze hebben en dat inspireert hen tot het komen van bijzondere prestaties. Salaris verliest betekenis voor hen als ze hun tanden in een schitterend vraagstuk zetten. Dit geldt overigens ook voor een groot aantal andere medewerkers; ook zij zijn creatiever wanneer ze werk voorgelegd krijgen dat aansluit bij hun drijfveren en interesses. Interessant werkt, stilt de hongerige geest! Werk voelt in die situaties als een hobby waarbij je de tijd uit het oog verliest als je ermee bezig bent.

Begrijp dat creativiteit op elk moment van de dag kan ontstaan, maar dat het niet op afroep beschikbaar is. Druk uitoefenen is zinloos. Ruimte, flexibiliteit en vrijheid geven is zinvol. Structuur tegenover creativiteit en orde tegenover onvoorspelbaarheid; leer er maar mee omgaan als je leiding geeft. Vertrouw erop dat er overdag misschien weinig gebeurt, maar dat dit in de avonduren en het weekend ruimschoots ingehaald wordt. Laat je bijpraten. Houd daarvoor een mix aan van afgesproken tijdstippen en spontaan binnenlopen en informeer terloops naar de gang van zaken.
Iedereen wil aandacht en iedereen wil zich op enig moment belangrijk voelen. Als je verzuimt je creatieve potentieel te (h)erkennen, dan zullen ze snel een andere organisatie opzoeken waar ze wel op waarde geschat worden.