Houd je 'duurzaam' aan je woord! Geloofwaardigheid in de politiek.

Het is voor mij geen enkel probleem om mijzelf in één zin drie keer tegen te spreken. Dat krijg je als je sneller denkt dan je schaduw. Anders wordt het wanneer ik bezig ben met werk, dan is het handig om eerst even een moment na te denken voordat je ‘maar wat gaat roepen’. Daar is namelijk niemand mee gebaat: ik niet, mijn collega’s niet en uiteindelijk diegene waar we het allemaal voor doen - de klant – ook niet. Een bepaalde lijn kiezen en deze blijven volgen, is dus wel zo handig. Dat schept vertrouwen.
Een kleine stap terug in de tijd. In augustus werd tijdens een lijsttrekkersdebat aan Mark Rutte gevraagd of er ooit nog dozen vol euro’s naar Griekenland zouden worden gestuurd. Heel expliciet gaf hij aan dat dit niet zou gebeuren. Ook toen de vraag werd herhaald, was hij stellig in zijn ‘nee’. Drie maanden later beslist Europa, waar Mark Rutte bij is en een stem in heeft, vóór nieuwe noodhulp aan datzelfde Griekenland. De te voet gekomen en zorgvuldig opgebouwde geloofwaardigheid van de minister-president ging er te paard weer flux vandoor. 

Nu mag je in tijden van verkiezing natuurlijk verwachten dat er hoog van de toren wordt geblazen. Het is vanzelfsprekend een kwestie van meeste stemmen tellen. Pas wanneer je genoeg vinkjes achter je naam hebt staan, kun je met één of meer andere partijen nieuw beleid maken. We noemen het regeren. En daarin wringt uiteindelijk de schoen.

Als calculerende burger – en de logica achter dat calculeren ontgaat niemand als ik het voorbeeld noem van een hypotheek met een looptijd van 30 jaar – reken je op een betrouwbare overheid. Daarop bepaal je de keuzes die te maken hebben met je investeringen (huis kopen, studeren) en je daadwerkelijke uitgaven. Daarbij is het van belang dat je weet waar je aan toe bent. Als nu die overheid onbetrouwbaar blijkt, kun je niet verwachten dat burgers zonder morren akkoord gaan. Kijk maar eens wat er gebeurt als er wordt gedreigd met nivellering via de ziektekostenpremie.

Maar het mooiste voorbeeld is toch wel de langstudeerboete. Wie langer dan nominaal plus één jaar over een studie doet – ongeacht studieverleden (tot begin jaren 90), moest een boete ophoesten van ruim 3.000 euro bovenop het collegegeld. Die regel ging in op 1 september jl. en werd exact een maand later door de nieuwe coalitie alweer afgeschaft. Nu is het invoeren of niet invoeren van zo’n maatregel een keuze en dat is prima.

Om nu zo plots de zaak 180 graden te draaien, zorgt niet alleen voor veel onrust bij studenten. Of om het in jarenzestig termen – een toenmalig bekend woordspelletje – te zeggen: houd je aan je woord! Maar wat erger is, is dat de geloofwaardigheid van de politiek hiermee om zeep wordt geholpen. In dat geval houden we ons hart vast als het onderwerp switcht van onderwijs naar sociale zekerheid. Dat laatste deel van deze samenstelling suggereert namelijk nogal wat.

Zekerheid.