Het Nieuwe Werken: duurzame werkwijze of juist niet?

Een van de trendy topics van het afgelopen jaar is zonder twijfel HNW.  Er is zelfs een hele week aan gewijd in november 2010. #HNW levert veel hits op in twitter. En allerlei initiatieven worden genomen om de werkwijze verder onder de aandacht te brengen (http://www.hetnieuwewerkendoejezelf.nl). En natuurlijk scoort een vermindering van woon-werk-verkeer en meer via digitale middelen communiceren goed op duurzaamheid. Maar is het echt 'nieuw'? En is het niet alleen maar een hype en dus als onderwerp niet duurzaam?

Toen ik in 1998 bij Rijkswaterstaat ging werken kwam ik in een kantoortuin terecht. Geen vaste werkplekken, je dossiers in een trolley en de tijd en mogelijkheid om hele lange dagen te maken. Van huis uit werken was nog wat minder gemakkelijk geregeld, maar met een laptop en floppies kon je prima uit de voeten. Opvallend was wel dat een vast aantal mensen iedere ochtend een sprint trokken om in de stilte-werkplekken plaats te nemen. Dat waren een soort aquaria waarin de lucht na een halve dag niet meer geheel voldeed aan kwaliteitsnormen. Het Nieuwe Werken (HNW) was al begonnen maar nog niet iedereen wilde of kon er aan wennen.

De afgelopen maanden is veel aandacht geweest voor HNW. Het is zelfs zover dat het initiatief is genomen voor een wetsvoorstel waarin werknemers het recht moeten krijgen om flexibele werktijden te vragen aan hun werkgever en thuis te mogen werken. De werkgever mag alleen om zwaarwegende redenen deze verzoeken afwijzen. Volgens de indieners Van Hijum (CDA) en Van Gent (GroenLinks) is hun wetsvoorstel goed voor de arbeidsproductiviteit, de gezondheid van werknemers, het milieu en de aanpak van files. Dat klinkt goed. Maar hoe werkt dat in de praktijk?

Een mooi voorbeeld las ik in Binnenlands Bestuur in een leuke blog van Judith Wind (http://www.binnenlandsbestuur.nl/Home/all/het-nieuwe-werken.459570.lynkx). Daarin schrijft zij over een pilot binnen de gemeente waar zij werkt. Een pilot met alles erop en eraan. Werkgroepen denken na over huisvesting, ICT en thuis werken. En één afdeling brengt het in de praktijk. Zij zijn terug gegaan van 12 naar 4 werkplekken en werken verder met laptops en Blackberries. Judith beschrijft hoe zij enthousiast wordt als zij nadenkt over het idee van HNW. En dat ze op meerdere plekken werken en 's avonds mails checken wel handig vond. Tot ze op een dag een collega die op haar plek was gaan zitten verzocht om ergens anders naar toe te verhuizen. Wel met een goede reden natuurlijk. Uiteindelijk constateert ze dat de grootste verandering van Het Nieuwe Werken blijkbaar niet in de organisatie zit, maar in haarzelf.

En dat brengt me weer terug bij de vergelijking 2010 - 1998. Nog steeds zijn er early adopters, volgelingen en sceptici. De verandering zit niet in systemen, niet in huisvesting, niet in wetgeving. Duurzame verandering zit in mensen. Zoals met alle veranderingen. Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. En natuurlijk is de beweging HNW volop in gang. En natuurlijk wordt dat evenzo vaak geblokkeerd vanuit oud denken. Wat in alle lagen van de organisatie voorkomt. Daarin speelt management een belangrijke rol. Voorbeeldgedrag tonen en mensen stimuleren. Theorie, pilots en denken over zijn leuk en aardig: vertalen naar de praktijk is de kunst. En dat vereist voor iedere organisatie een op maat gesneden aanpak. Ook dat is Het Nieuwe Werken. Sterker nog, dat is de enige manier waarop Het Nieuwe Werken op een duurzame manier kan worden doorgevoerd.