Failliet rendementsdenken hoger onderwijs

De jaren 60 zijn terug van nooit weggeweest. Werd eerst het Bungehuis langdurig bezet, nu is men weer op de plek waaraan verzet in Nederland synoniem staat; het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit bestuurlijk centrum staat al decennialang symbool voor alles wat er mis is in het hoger onderwijs. In 2015 zijn we weer terug bij af, of beter gezegd; staan we een meter voor de startlijn af te koelen van een mislukte warming-up.

Natuurlijk moet een college van bestuur de beleidslijnen uitzetten waarlangs een organisatie langjarig en moet zij zich niet al te veel aantrekken van allerhande grillen van kortdurende contacten die in consumptieve zin langskomen (studenten) of in directieve zin (politiek gedreven bestuurders van het ministerie van Onderwijs). Beide kenmerken hun betrokkenheid in limitatieve zin. De student is na een aantal jaar alumnus, de minister en staatssecretaris worden door de kiezer aangesteld.

Het is dus logisch dat een universiteit of hogeschool zich niet of weinig zou moeten aantrekken van beide instituten. Een strategie zet je nu eenmaal niet uit voor vier jaar. Maar het moet ook niet zo zijn dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van onderwijs, want dan mag de afnemer ervan zich wel degelijk laten horen en als deze zich niet gehoord voelt, mag een langdurige slaapzak-met-pizzasessie daartoe best een bijdrage leveren.

Dus waar gaat het nu fout? Inderdaad, de kwaliteit. Colleges van bestuur hebben zich door diverse vanuit het ministerie geboden perverse prikkels louter op rendement in output gefocust. Het is sluipenderwijs zo erg geworden dat iemand met het niveau van een gemiddelde mavo zich na vier jaar lichte inspanning master in het een of ander mag noemen. Gechargeerd? Zeker. Maar niet ver van de waarheid. Geld verwerden tot drijfveer en kurk.

Studenten nemen dit waar en ageren. Er is immers altijd nog een contingent studenten dat wel wil worden uitgedaagd en niet in een overvolle collegezaal met vulling willen worden onderwezen. Zij willen écht iets leren. Maar krijgen hier door schaalvergroting en procesdenken geen kans toe.

Er zullen nog heel wat pizza’s aan heel wat generaties studenten moeten worden afgeleverd in bezette bestuurscentra voordat er daadwerkelijk iets veranderd. De toezegging van bestuurders dat ‘ze beter gaan proberen te luisteren’ is een zwak bod.