Europa? Onvoltooid verleden tijd

In tijden van economische stagnatie, is de inhoud van de eigen portemonnee het enige dat nog telt. Als in Portugal een hand wordt opgehouden, deinst de Fin terug. De afstand tussen de twee landen was nog nooit zo groot, sinds de toetreding van beide buitengebieden tot wat wij Europa noemen; Economisch Europa. Dat zou allemaal niet zo erg zijn geweest als niet juist het zijn van één groot Europa juist is gebaseerd op die solidariteit. Maar wat is de waarde ervan als je op het moment dat het nodig is niet thuisgeeft?

Het idee was zo mooi. Nooit meer oorlog. En natuurlijk, dat is ook zo. Door nu samen een unie te vormen die economische voorspoed kweekt, zou er geen enkele aanleiding meer zijn om de wapens op te pakken. Tot zover de theorie. In de praktijk bleek dat Nederland – altijd al het braafste jongetje van de klas – de voorzet gaf (een Benelux) die andere partijen slechts hoefden in te koppen. Erfvijanden Frankrijk en Duitsland vielen elkaar nog net niet huilend in de armen. Economisch bloeide men op, met slagveld België als gewaardeerd convergentiepunt. En het groeide en het groeide.

Maar daar waar groei exponentieel blijft toenemen, zal dit ooit stagneren en tot gierende stilstand komen. Wet van de remmende voorsprong? Jazeker. Einde van het Romeinse Rijk, desintegratie van het industriële tijdperk? Alle vergelijkingen gaan niet mank, vooralsnog. Integendeel.

Tel daarbij een groot aantal bankiers op die met het nog ongestolde bloed aan de vingers al weer lopen te graaien in verse kadavers en je hebt de vooravond van veel leed.

Het feit dat Europa zo snel zou imploderen, had zelfs ik niet voor mogelijk gehouden. Natuurlijk, de groei ervan na het neerhalen van ijzeren gordijnen en betonnen muren is snel gegaan. Te snel. Natuurlijk, het omarmen van Balkanstaten was vanuit menselijk wenselijk oogpunt een logische keuze. Maar al dit geknutsel aan een identiteit gaat je niet in de koude kleren zitten. Het is alsof je op je twaalfde afstudeert. Je hebt iets groots bereikt en toch klopt er iets niet. Je weet dat je iets hebt gemist, maar je weet niet welke boot.

Dat Jean-Charles Pichegru zijn beroemde woorden nooit uitsprak – naar verluidt – is dan alleen al een zegen. Steeds minder mensen voelen voor de Europese gedachte, alleen al vanwege de verworvenheden van een eigen auto in een eigen carpoort op eigen grond. Dat het een tweedehandsje is die in een armzalige Vinexwijk staat te verroesten, doet niets af aan het ongebreideld willen consumeren van de individu. Dat opgeven en jezelf laten beteugelen door de gesel van alledaagsheid? Dat nooit. Meer is altijd mooi en nog meer beter. Een tweede auto, een boot, een huisje aan zee.

Waar je ooit spaarde voor een voorwerp, haal je dat nu en betaalt de volgende generatie. Dat geldt voor elke individu van elk rijk land. En laat nu net Europa aan de top van rijk staan.

Het Romeinse Rijk ging ten onder aan decadentie, het Britse Rijk industrialiseerde als eerste en ondervond de gevolgen van voorlopen. Europa zal door beide gesels worden getroffen tot de rokende puinhopen als stille getuigen overblijven na een flinke veldslag. En dat is onze eigen schuld. Hebberigheid duurt nu eenmaal slechts zolang.

Wat nu? Er is geen nu. Er is alleen een verleden. Over de toekomst zullen we het maar niet hebben.