De Louis van Gaal in onszelf ...

Louis van Gaal. Als er iemand is om wie je deze dagen niet heen kunt, is hij het. Voetballiefhebber of niet, bijkans iedereen heeft een mening over deze man. In een van de voetbalpraatprogramma’s wordt hij zelfs als een gespleten persoonlijkheid gezien, die nodig psychische hulp behoeft. Wat maakt deze man zo bijzonder? Logisch, voetbal wordt mondiaal zeer gewaardeerd en deze man heeft het nodige gepresteerd. Is er echter niet meer aan de hand? Herkennen wij wellicht iets van onszelf in Louis van Gaal? Past Van Gaal bij het karakter en het beeld dat anderen over ons Nederlanders hebben? Weerspiegelt hij iets van dé Nederlandse identiteit, ook al bestaat deze volgens - destijds prinses - Máxima niet? Aan de hand van een aantal citaten wil ik illustreren dat de heer Aloysius Paulus Maria van Gaal over een aantal eigenschappen beschikt, die eveneens aan velen van ons wordt toegedicht. Dan denk ik aan eigenschappen als sociaal gevoel, directheid, huiselijkheid, ondernemingslust, vriendentrouw; maar ook klagen en zeuren, bot, lomp, belerend en zelfingenomenheid.
Spelers roemen zijn warme menselijke contactgerichte stijl. Een van de spelers kreeg bijvoorbeeld een door de maestro zelf gekochte krokodillenlamp als kraamkado. Een kenmerkende uitspraak over een speler die een grote fout had gemaakt: Het gaat niet om schuldigen in teamverband.’ Teamgevoel en teamspirit zijn van groot belang. Hij houdt zijn spelers naar de media uit de wind. Sommige reservespelers zijn mijns inziens geselecteerd, omdat ze een positieve bijdrage leveren aan het team. Daar hoort ook een zeker mate van huiselijkheid bij. Een van de hotels waar de spelers in Brazilië verblijven is verbouwd om een betere gemeenschappelijke ruimte te creëren.
Wij zijn dominee en koopman ineen. Van Gaal is een man vol ondernemingslust. Naast Nederlandse heeft hij ook een Spaanse en Duitse club getraind en op 62-jarige leeftijd is de Engelse competitie, vanzelfsprekend tegen een vorstelijk salaris, zijn volgende uitdaging. De be(r)tweter uit zich in belerende uitspraken als: ‘Waarom stel je deze vragen? Ben ik nou degene die zo slim is, of ben jij nou zo dom?’ ‘Ik heb in zes jaar bij Ajax meer bereikt dan Barcelona in honderd jaar.’

Van Gaal representeert ook een kant, die wij van onszelf liever niet zien. Dat botte, lompe, het teveel aan directheid wat tot ijdelheid en zelfingenomenheid leidt. Hij heeft het bijzonder goed met zichzelf getroffen. Als we gaan psychologiseren komen we vanzelf uit bij de trekken van de narcistische persoonlijkheid. Op internet circuleren talloze opmerkelijke uitspraken, die vooral te maken hebben met zijn moeizame omgang met de media. Bij zijn aanstelling bij Ajax: ‘Gefeliciteerd met de beste trainer ter wereld.’ Een fraaie ontboezeming is ook: ‘Als ik een fout maak kan ik er slapeloze nachten van hebben. Maar dat overkomt me zelden.’
En toch. Enige zelfkennis ontbeert Van Gaal niet, getuige zijn uitspraak: 'Ik ben wie ik ben: zelfverzekerd, arrogant, dominant, eerlijk, hardwerkend en vernieuwend.' En dat is dan wel weer een uitspraak die aan het denken zet, al geldt deze uiting voor u en mij natuurlijk niet.