De elektrische deelscooter wint terrein in de stad. Handig, flexibel én – niet onbelangrijk – beter voor het milieu dan de auto. Dat blijkt uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Toch zit er ook een keerzijde aan dit populaire vervoermiddel.

Bij de productie van scooters, accu’s en elektriciteit komen fijnstof en giftige stoffen vrij. Omdat die productie vaak buiten Nederland plaatsvindt, worden hier relatief weinig mensen blootgesteld aan die vervuiling. In het dagelijks gebruik zijn elektrische deelscooters wél een flinke stap vooruit: ze zorgen voor schonere lucht en stoten per reizigerskilometer ongeveer de helft minder broeikasgassen uit dan benzinescooters in privébezit.

Gemak

Deelscooters passen bovendien in een bredere trend: delen in plaats van bezitten. Dat kan leiden tot minder gemotoriseerde voertuigkilometers per persoon – en dus tot milieuwinst. Toch blijkt het niet zo makkelijk om mensen afstand te laten doen van hun eigen voertuig. Een ruim servicegebied, waarin je flexibel kunt reizen, maakt de deelscooter aantrekkelijker als alternatief voor korte autoritten. Maar voorlopig zijn de scooters vooral beschikbaar binnen stedelijke grenzen.

De combinatie van deelscooters en openbaar vervoer biedt extra kansen. Een ritje op de scooter van en naar het station kan bijvoorbeeld de overstap op de trein vergemakkelijken. Toch blijft de (elektrische) fiets de duurzaamste keuze. Elke keer dat iemand de scooter pakt in plaats van de fiets, levert dat een klein milieunadeel op.

Qua milieu scoren deelscooters redelijk goed. In de volgende hoofdstukken van het onderzoek wordt uitgebreid gekeken naar hun klimaatimpact en andere milieueffecten, zoals verzuring en toxiciteit, over de hele levenscyclus. Toch zijn er meer maatschappelijke effecten om rekening mee te houden.

Ruimtegebruik en parkeeroverlast

Deelscooters zijn niet alleen een extra vervoersoptie; ze kunnen ook bijdragen aan een betere bereikbaarheid in steden. Maar zoals bij elk vervoermiddel brengt hun opkomst zowel positieve als negatieve effecten met zich mee voor de leefomgeving en samenleving.

Een deelscooter neemt per reizigerskilometer minder openbare ruimte in beslag dan een privéscooter: ongeveer 80%. Als deelscooters auto's vervangen, levert dat flinke ruimtewinst op. Maar als ze bestaande privéscooters vervangen, verdwijnt dat voordeel grotendeels, omdat privéscooters vaak ook op privéterrein worden geparkeerd.

Een bekend probleem is de parkeeroverlast. Deelscooters worden vaker slordig geparkeerd dan privéscooters. In 2022 werden 36.420 meldingen van foutgeparkeerde deelscooters geregistreerd, wat neerkomt op ongeveer 0,2% van alle ritten. Vooral voor mensen met beperkte mobiliteit kunnen scooters op het trottoir een grote hindernis vormen. Gemeenten en aanbieders proberen deze overlast te beperken via vaste parkeerplekken, verplichte foto’s van de parkeerplek en geo-fencing.

Vandalisme en verkeersveiligheid

Daarnaast vormen vandalisme en veiligheid aandachtspunten. In sommige steden, zoals Den Haag, worden deelscooters tijdelijk verwijderd uit wijken waar onrust verwacht wordt, bijvoorbeeld rond de jaarwisseling.

Verkeersveiligheid is ook een zorg. Deelscooterrijders vertonen soms gevaarlijk rijgedrag, bijvoorbeeld door te hard te rijden op fietspaden. In 2022 werden 812 ongevallen met deelscooters geregistreerd. Hoewel het risico op ernstig letsel bij gemotoriseerde tweewielers hoog is, is nog onduidelijk in hoeverre deelscooters risicovoller zijn dan privéscooters.

Deelscooters kunnen bijdragen aan een duurzamere en beter bereikbare stad, maar alleen als overheden en aanbieders actief blijven sturen op ruimtegebruik, parkeergedrag en verkeersveiligheid. Goede regels en slimme handhaving zijn cruciaal om de voordelen te laten winnen van de nadelen.

Kortom: deelscooters zijn een waardevolle aanvulling op het stedelijke mobiliteitsaanbod, mits ze slim worden ingezet. Met de inzichten uit het KiM-onderzoek kunnen overheden beter afwegen of en hoe ze de deelscooter een plek willen geven in hun beleid voor duurzame mobiliteit.

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: Deelscooters in de publieke ruimte: verdeel en heers