Alles van waarde is weerloos; museum failliet en kunst ligt op straat!

Waar materiële rijkdom floreert en waar overvloed heerst, ontstaat kunst. In wat we nu Noord-Italië noemen – maar wat toen vooral stadstaten als Genua, Pisa, Venetië en Florence behelsde - ontstond zo in de 14e eeuw bijvoorbeeld de renaissance; de wederopbloei van de klassieke oudheid. Die ging gepaard met een uitbundige hoeveelheid kunstproducties in verf, literatuur en gebouwen die z’n weerga niet kende.

De directe aanleiding om zich met zoveel overgave op de kunst te storten, lag in het feit dat steden die het voor de wind ging tegen elkaar wilden wedijveren om te laten zien wie de meeste rijkdom binnen de muren van de stad had.
Kunst ontstaat daar waar het goed gaat en het volk profiteert ervan. Niet letterlijk, want niet iedereen kon zich een Titiaan, Da Vinci of Rafaël veroorloven. Zo vergevingsgezind was het tijdperk ook weer niet voor de minderbedeelden. Dat is nu niet anders. En daarom hebben wij musea ingericht waar veel van de werken van de groten van de kunst voor het publiek zichtbaar is.
Terug naar het nu, want het nieuws dat tot me kwam dat Detroit failliet is, doorbrak mijn onverschilligheid over de crisis. Niet zozeer dat een stad failliet gaat, dat gebeurt vaker. Zo ging Luik begin jaren 90 al eens over de kop maar staat de stad er anno 2014 nog steeds redelijk stabiel bij, daar aan de Maas. Maar het komt niet vanzelf altijd zomaar goed. Het feit dat het faillissement van Detroit betekent dat het plaatselijke kunstmuseum zijn Van Goghs, Rubens, Bruegels, Carravaggio’s en aanverwanten naar het veilinghuis moet brengen is precies het omgekeerde wat in de renaissance aan de oevers van de Arno gebeurde.
Juist dat baart zorgen, een soort van implosie. Daar waar de kunstrace door de stadstaten werd ingeluid, is er nu sprake van het volkomen tegenovergestelde. Dat kan dus. In theorie zou dat kunnen betekenen dat Amsterdam zijn Nachtwacht ooit nog eens naar de lommerd zal moeten brengen en Den Haag de Victory Boogie Woogie naar Qatar moet sturen.
En het gekke is, nu een heel museum de deuren dreigt te moeten sluiten en de hele karrenvracht met kunst naar het veilinghuis lijkt te gaan, neemt de waarde over de volle breedte plots af. Te veel aanbod in te korte tijd levert nu eenmaal economische wetmatigheden op die dat tot gevolg hebben. Maar dát is zorg voor later, voor als het echt zover is. In de tussentijd is het zorgwekkend dat de inwoners van Detroit weten dat zij nooit meer zullen kunnen wedijveren met omliggende steden en dat het volk blijvend verstoken is van de mogelijkheid kennis te nemen van kunst en cultuur.
Geld is slechts papier met waarde, schilderwerk (literatuur, architectuur) overstijgt dat verre. Kunst is nu eenmaal de graadmeter van de beschaving. En niks minder.