Ik denk dat het beeld in eerste instantie van toepassing is op de grote consultancy-organisaties. Met name op het gebied van IT consultancy zijn deze al lang niet meer onafhankelijk en objectief. Elke nieuwe hype (xrp, crm ,e-business) wordt als een vette worst voor de neuzen van hun klanten gehouden. En vervolgens krijgen diezelfde klanten een bataljon jonge onervaren consultants over de vloer waarbij zoveel mogelijk uren kunnen worden afgeschreven, totdat de klant weer toe is aan een nieuwe hype.

Consultant: Huisarts of specialist?

In reactie op "Duivelse Praktijken: Bekentenissen van een ex-consultant, hierbij een metaforisch geformuleerde reactie.

Stel, je verzoekt de database van de lokale Kamer van Koophandel een uitdraai te maken van alle geregistreerde consultants en adviseurs binnen de regio. Welnu, zorg dan dat er twee dozen met kettingformulieren naast de printer staan! Een aantal jaren geleden was degene die de titulatuur "consultant" voerde een persoon waar menigeen naar opkeek als zijnde het summum van kennis, weliswaar vaak beperkt tot een vakgebied, maar toch, die persoon werd alom gerespecteerd als connaisseur binnen zijn branche. Deze, inmiddels haast mythische, persoon beschikte over een scala aan ervaring, opgedaan tijdens zijn jarenlange stoelendans bij de meest gerenommeerde bedrijven en was zo geëindigd als bedrijvendokter met een rugzak aan kennis. Hij werd ook gevreesd, want dankzij zijn adviezen kostten kantelingen en reorganisaties immers altijd banen. Maargoed, hij kon later vaak meetbaar aantonen dat zijn schat aan ervaring een verhoging van het rendement had opgeleverd.

Vandaag kijkt die zelfde persoon om zich heen, en ziet dat zijn metier een ongekende inflatie heeft doorgemaakt. Hij ziet dat Piet Bravoure, zojuist, ondanks magere zesjes, gescout door Tom, Dick & Harry (terwijl hij zijn scriptie nog aan het overlezen was), naast hem is komen zitten en een business-card overlegd met de titulatuur "consultant". Gestoken in casual Ralph Lauren vertelt deze nieuwe collega, de sleutels van zijn A4 ophoudend, dat hij zojuist een "schitterende job" heeft afgerond, en zijn weerzinwekkende daggage van 2,500 pietermannen maar mooi weer heeft waar gemaakt. "Routine-klus", wordt en-passant nog even gemeld. Niet dat de klant er wat mee kan. Maar het mooi ingebonden advies, voorzien van de standaard grafiekjes, formules en variabelen en de harde garantie dat 10% besparing haalbaar was, mits de hele organisatie werd gekanteld, had de klant toch maar mooi voor een kleine twee ton op zak. Geen geld.

Een cynische en weerzinwekkende metafoor. Ook zeer zeker geen regel, maar ook beslist geen uitzondering. Het vakgebied (of mogen we het zo niet meer noemen) is inmiddels zo vergeven van kaf onder het koren dat de rechtschapen consultant echt aan andere, meer onderscheidende, titulatuur moet gaan denken. Of wellicht een beroepscode, zoals advocaten, accountants en artsen die al kennen. Onderscheid, op zo'n wijze, echelonneert in elk geval de vakbroeders in goed-beter-best. De gerenommeerde bureaus steken er nog boven uit, alhoewel het politiek geëngageerde advies ook steeds vaker voorkomt, daar de overheden bijna de helft van hun expertise hebben ge-outsourced. En je beschuldigd of ondermijnd je beste klant natuurlijk niet! Toch ontkom je er niet aan dat als je soms in het karrenspoor van de grote jongens zit, en de stoffige adviezen uit de kast trekt bij je klant, dat ook hier de vergulde pen van de plagiaris hoogtij heeft gevierd. Vakliteratuur, en dan met name de management geschriften bevatten nogal veel generalistische waarheden. Sommigen ontdoen zich amper van het stempel "cliché", anderen zijn wat vooruitstrevender. Natuurlijk, zonder de theorie kom je er niet, of althans moeilijk, tenzij je uitgesproken autodidact bent en daarbij analytisch prettig bedeeld. Een advies op maat, uitvoerbaar en betaalbaar, is echter een unicum. Daarvoor zijn realistisch en goed onderlegde adviseurs vereist. Deze personen zijn schaars, en worden niet bij bosjes gekweekt. Toch, om maar even terug te grijpen naar de metafoor van even eerder, doet de schijn vermoeden dat iedereen met een gladgeschoren kop en een iets nettere creatie dan een 501, tegenwoordig met gemak als consultant, al dan niet zelfstandig, aan de bak komt. Je komt ze bijna overal tegen. Je bent bijna verbaasd als ze vertellen in vaste dienst te zijn bij je klant. Wauw, denk je dan, een relikwie van een arbeidsvast verleden!

Zo is deze, veelal niet overdreven, metafoor de aanleiding tot de volgende (vraag)stelling, met licht retorisch gehalte. Is de klant tegenwoordig vergelijkbaar met de hypochonder, en de consultant met de huisarts. Het is immers de huisarts die het leeuwendeel van de hypochonders van hun klacht ontdoet met een kostbare placebo. De hypochonder is niet zo kritisch, als er maar een esculaap op de voordeur prijkt! Nee, alleen de echte zieke patiënt, met "common sense", vraagt direct naar de specialist, die heeft tenslotte een aantal jaren extra gestudeerd om op zijn vakgebied een goed advies met behandeling te presenteren. De kans op genezing stijgt aanzienlijk!

Het komt wellicht over als een goedkoop schandpaal praatje, generalistisch van aard en inhoud en cynisch naar het sarcastische toe, maar ligt de waarheid nou zo ver weg? We hebben in Nederland voldoende goede consultants, zoals gezegd vaak bij de grote bureaus waar assessments en constante kritische prikkel voor een bepaald benodigd niveau zorg dragen. Maar ook daar, ook uit die hoek, worden de drop-outs vaak zelfstandig consulent. En hier gaat het "qui-s'excuse-s'accuse" op, want ondergetekende struikelde ook over de drempel bij een der groten. En terecht overigens! Ik heb ervan geleerd en hun bevindingen opgenomen in mijn persoonlijke taakstelling. Maar ik ben ervan overtuigd dat er ervaren en degelijke consultants zijn die zich in de voorgaande portrettering kunnen vinden. Het is daarom essentieel voor de consultants (with capital C) om hun prestatieniveau en ethische waarden op een hoog niveau te houden, zodat de nivellering van het vakgebied niet de goede rechtschapen adviseurs hun metier ontneemt of daarop inflatoire effecten zal hebben. Door het niveau hoog te houden zal de hoogste groep wellicht juist meer aanzien gaan krijgen. Geen dokter, maar specialist. Zo geneest de hypochonder straks wellicht van zijn onderliggende kwaal!

July-2000
A.M.A. Goossens
GHC International

Ik herken de praktijken die zowel door de schrijver als de recencenten worden beschreven. Zelf ben ik werkzaam in de ICT wereld waar, helaas te veelvuldig, na drie weken training "Consultant" op het kaartje verschijnt.
Niet alleen de aanbieders zelf echter zorgen voor deze situatie maar ook opdrachtgevers werken hier aan mee.
Veelvuldig wordt ik geconstateerd met klanten die blij zijn dat iemand "hun" probleem even gaat oplossen, zodat zij ervan verlost zijn, zonder vooraf vast te stellen of deze persoon voldoende gekwalificeerd is en onder welke condities de opdracht zal worden uitgevoerd.
Ook vage beloften van aanbieders zoals "Maar op kantoor hebben we de kennis wel!" worden veel te vaak voor lief genomen.
Ja, ik ben het dan ook zonder meer eens dat het vak van consultant aan erosie onderhevig, is maar het gemak waarmee opdrachtgevers te vaak het onheil zelf over zich afroepen zorgt er wel voor dat dit proces in een stroomversnelling terecht is gekomen.
Om zelf niet in deze maalstroom te worden meegezogen ejn de opdrachtgever zelf over de opdracht na te laten denken, presenteer ik, voordat ik een opdracht aanvaard, een tiental regels over hoe ik werk en welke normen en waarden ik hanteer. Dit zijn ook de regels waarop de klant mij mag afrekenen en waarop ik zelf ook beoordeeld wil worden.
Geen waterdichte garantie voor het resultaat, maar de basis voor een goede samenweking is er wel bij gebaat.

Ik vind het prettig om via deze recentie snel te weten of ik wat aan dit boek kan hebben. Bedankt.

Helaas zijn er veel consultants die zo werken als Pinault beschrijft.
Het beeld verdient echter nuancering, er zijn ook consultancybureaux waar een hoge moraal heerst.
Ieder bedrijf verdient echter de consultant die hij verdient.
Een goede orientatie en een paar goede gesprekken met verschillende bureaux zijn noodzakelijk en een voortdurende terugrapportage naar het topmanagement met duidelijke afspraken vooraf.
Wat betreft het dramatiseren van de situatie is dat veelal de wens van het topmanagement om veranderingsprocessen in gang te zetten die anders niet zouden slagen.

Het is niet de eerste keer dat we met deze feiten geconfronteerd worden. Nu het technologisch hoogtepunt reeds enkele maanden voorbij is, kijkt iedereen wat kritischer naar dergelijke ondernemingen. Het is inderdaad een feit dat er nogal veel "lucht" verkocht wordt, en dat veel bedrijven zich door de technologie-hype hebben laten verleiden veelbelovende projecten op te starten met als doel er concurrentievoordeel uit te halen of grotere winsten te bekomen door rendementsstijging.
Uiteindelijk stellen we vast dat een groot deel van die projecten budgettair zwaar onderschat bleken te zijn of zelfs helemaal niet realistisch.
De enigen die er inderdaad beter op geworden zijn, zijn volgens mij de "luchtverkopers", waaronder toch ook wel een groot deel van de consultants mogen gerekend worden.
Ik blijf erbij, de traditionele economie is en blijft de referentie. Wat is men gebaat met "The new economy" als er geen produkt met een toegevoegde waarde uit voortvloeit...

Geert Van De Velde
Technisch Directeur

Ik herken deze sombere realiteit met name uit de 'corporate wereld' waarin de consultants voornamelijk bedrijfseconomische targets van hun werkgever op zak hebben. Daar ontspappen zelfs de mensen van goede trouw niet aan de dwingende discipline van snelle winsten en korte termijn acties. In de wereld van de micro entrepreneurs kom je daarentegen vaker mensen tegen die ruimte hebben voor authenticiteit en kwaliteit. Zij kunnen meer handelen uit overtuiging en geweten. Bovendien is bij hun het risico minder groot dat ze inzichten van de ene klant direct transporteren naar de grootste concurrent.