Zero emissie: moeten gemeenten niet gewoon zelf het goede voorbeeld geven?

Onlangs kwam de Amsterdamse uitvoeringsagenda Uitstootvrije Mobiliteit 2023-2026 uit. Het is een onderdeel van de aanpak van schone lucht in Amsterdam. Het pakket aan maatregelen moet leiden tot een betere luchtkwaliteit en CO2-reductie. Die aanpak heeft grote gevolgen voor ondernemers.

Tot verbazing van velen kwam de gemeente Amsterdam vorige week met een nieuwe aanbesteding van 37 dieselvoertuigen voor de afvalinzameling, die voor 1 januari 2025 geleverd moet zijn (dan kunnen ze dus nog rond rijden tot eind 2030).

Programma van eisen

In het programma van eisen staat dat de gemeente het contract voor tien jaar aangaat. Dat is dus tot 2035. Dan mogen die dieselvrachtwagens al vijf jaar niet meer rond rijden in de Amsterdamse zero-emissiezone. Gaat de gemeente pas na 2025 nadenken over uitstootvrije- en circulaire inkoop?

Wethouder Pels (van onder meer Afval) stelt dat de gemeente eigenlijk had gepland rond deze tijd elektrische vuilniswagens te bestellen. Die zijn ook te koop, erkent zij, maar de gemeente ziet daar toch van af omdat nu blijkt dat er begin 2025 op de gemeentewerven te weinig capaciteit is op het elektriciteitsnet om de voertuigen op te laden. Vreemd. Er zijn genoeg mitigerende maatregelen om netcongestie te omzeilen stelt de Nationale Agenda Laadinfrastructuur.

Weg van de minste weerstand

Met de nieuwe vuilniswagens op diesel worden verouderde en relatief vervuilende vuilniswagens vervangen. De nieuwe vuilniswagens zijn wel een stuk schoner. Pels zegt dat het gaat om een landelijk afgesproken uitzondering. Daarmee kiest de wethouder voor de weg van de minste weerstand en legt een bommetje onder de uitstootvrije plannen van de gemeente. Dat siert haar niet. Volgens de wethouder kunnen de 37 vuilniswagens, circa 20 procent van het totaal, ook na 2030 nog ingezet en verkocht worden, maar de wethouder erkent wel dat ze in principe in vijf jaar afgeschreven worden.

Gelijk speelveld

Guido Frankfurther van MKB Amsterdam reageert op Twitter: "MKB Amsterdam vindt het ontluisterend dat de gemeente Amsterdam nog juíst voor invoering zero emissie zone op 1 januari 2025 37 diesel vuilniswagens koopt en dan gebruik mag maken van overgangsregeling tot 2030. De gemeente zou goede voorbeeld moeten geven. MKB kan niet in 5 jaar afschrijven".

Dat de gemeente meteen deze uitzondering aangrijpt en kiest voor vuilniswagens op diesel noemt Guido Frankfurther daarom 'het verkeerde signaal'. MKB Amsterdam dringt aan op ruimere overgangsregelingen voor bedrijven die na 2025 met een relatief schone, maar nog niet helemaal uitstootvrije vrachtwagen of bestelauto het centrum van Amsterdam in willen.

Kan het niet slimmer?

Van het bedrijfsleven vragen gemeenten met zero emissie zones veel van het bedrijfsleven. De invoering van elektrische voertuigen betekent ook het trainen van chauffeurs, investeren in laadinfrastructuur, de invoering van nieuwe planningssystemen, lastige gesprekken met de bank en mogelijk zelf verhuizen naar een andere locatie. Dat de gemeente Amsterdam bij de eerste hobbel al afhaakt is niet chic.

De Amsterdamse aanbesteding roept de vraag op waarom de gemeente bij de inzameling niet meer samenwerkt met andere partijen (zijn de voertuigen wel nodig)? Dat initiatief loopt toch al met Green Collective? Hoe past deze aanschaf in het toekomstige afvalinzamelbeleid? En kunnen we niet veel meer over water afvoeren?

Ik snap er in elk geval niets van. De gemeente Amsterdam geeft in elk geval zelf niet het inspirerende goede voorbeeld. Gemeenten moeten zelf natuurlijk het inspirerende, goede voorbeeld geven. Ook al is de in de praktijk lastig.

Inmiddels zijn er raadsvragen gesteld en zelfs vragen in de Tweede Kamer door Daniel Koerhuis van de VVD.

Walther Ploos van Amstel.