Een verbod op grote vrachtwagens in de stad? Niet doen!

Met GroenLinks als grootste partij in veel steden staat stadslogistiek hoog op de coalitieverlanglijstjes. Stadslogistiek moet minder openbare ruimte in beslag nemen, met schoon elektrisch vervoer (liefst voor 2025), stiller, van de stoep af, met minder schade en vooral heel veel veiliger. Allemaal terechte eisen.

Sommige steden maken plannen om grote vrachtwagens te weren. Die vrachtwagens zijn goed voor 20% van de vrachtbewegingen in de stad. Maar, die vrachtwagens zorgen wel voor meer dan 80% van al het vervoerd volume en gewicht. Ze zitten ook allemaal goed vol met afval en leveringen voor de horeca, winkels en bouw.

Dure boodschappen

De plannen om zware vrachtwagen uit stad te weren zijn niet verstandig. Alleen al het vervangen van elke dag 800 volle vrachtwagens levensmiddelen en food service in Amsterdam vergt zeker 6.000 extra bestelvoertuigen (en daarmee 16.000 chauffeurs). Op Nederlandse schaal gaat het om meer dan 200.000 extra chauffeurs. Alleen al voor levensmiddelen!
Nog afgezien van het nijpende chauffeurstekort, en het gebrek aan ruimte voor overslagpunten rond de stad, leidt dit tot meer ongevallen in verkeer.
Onze dagelijkse boodschappen, het biertje in de kroeg en het bouwen van woningen worden 4 tot 5 procent duurder. De stad wordt onbetaalbaar om in te wonen.

Schade aan infrastructuur

Natuurlijk mag het zware verkeer niet leiden tot schade aan de kwetsbare infrastructuur. Met name de oude binnensteden zijn niet gebouwd voor die monsters. Met slimme monitoring van de infrastructuur kunnen voorkeursroute (ook over water) worden bepaald die minder schadegevoelig zijn (en veiliger). Hier ligt ook een innovatie-opdracht voor de producenten van vrachtwagens; maak vrachtwagens die minder schade maken. Wie de stadslogistiek echt wil aanpakken moet streven naar juist minder voertuigen. Alleen als het echt nodig is, is een verbod op grote vrachtwagens te overwegen.

Wat moet er straks wel in de groen-linkse coalitie-akkoorden komen staan over stadslogistiek?

Professionals bundelen

Bundelen is hard nodig, liefst zo ver mogelijke stroomopwaarts in de keten; de beste hub is hubloos. De overheid moet stimuleren dat de stadslogistiek zoveel mogelijk door gespecialiseerde bedrijven wordt uitgevoerd. Nu wordt 80 procent door bedrijven met eigen vrachtwagens gedaan en is slechts 20 procent uitbesteed aan professionele logistieke dienstverleners. Die hebben gemiddeld vier keer zo veel zendingen in een vrachtwagen als een bedrijf dat zelf zijn vervoer doet. Die specialisten bundelen.
Gemeenten moeten als 'launching customer' een goed voorbeeld stellen met hun eigen inkoopvolumes te bundelen en eisen te stellen aan de bouwlogistiek. Ze hebben een gidsfunctie voor het bedrijfsleven.

Deel verkeersdata

De gemeente moet verkeersdata delen met logistieke dienstverleners. Vrachtwagens kunnen dan de slimste en veiligste route kiezen met de minste schade. Met slimme koppeling met verkeersdata kunnen we ook losplaatsen efficiënter gebruiken. Handhaving gaat foutparkeerders op deze laad- en losplekken met behulp van camera’s streng aanpakken. Direct contact met het vrachtvoertuig betekent ook dat de overheid kan sturen; wie mag er wel, en wie niet de straat in.

Verplicht elektrisch transport 

Het is tijd om elektrisch transport in de stad verplicht stellen, waterstof mag ook. De techniek is er, maar wordt nu vaak niet ingezet, omdat het economisch nog onrendabel lijkt. Als elektrisch transport en waterstof in steden het monopolie krijgen, zal dat snel veranderen. Soms zijn lichte elektrische vrachtvoertuigen en cargobikes de oplossing voor kleine zendingen. En, soms is vervoer over water van afval of bouwmaterialen de beste weg.

Verbied de dode hoek

Vrachtverkeer is vaker bij een ongeval betrokken dan personenauto’s. De overheid moet ervoor zorgen dat vrachtwagens met een dode hoek over een aantal jaar de stad niet meer in kunnen. Dat gaat veel ongevallen schelen. Er zijn voldoende vrachtwagens zonder dode hoek te koop. Londen stelt in 2020 verplicht dat vrachtwagens die de stad in komen ‘direct vision’ hebben.

Maak ruimte voor stadslogistiek

Nieuwe wijken moet de overheid op basis van ‘zero impact mobiliteit’-richtlijnen inrichten; schone lucht, veel groen en ruimte om te bewegen. In nieuwe wijken moeten de overheid slimme en schone stadslogistiek van meet af aan mogelijk maken.

De logistiek in steden remt de leefbaarheid, maar is ook voorwaarde voor aantrekkelijke steden. Het verbod op grote vrachtwagens is echt het paard achter de wagen spannen. Niet doen! Andere maatregelen hebben echt meer effect.

Walther Ploos van Amstel.