De luchtkwaliteit in steden is niet gezond. In de lucht zitten veel verschillende stoffen, zowel kleine deeltjes als gassen. Onder meer stoffen die vrijkomen bij verbranding in dieselmotoren zijn schadelijk voor onze gezondheid. Er zijn daarom Europese normen waaraan de luchtkwaliteit moet voldoen.
Met name de concentraties fijnstof en stikstofdioxide overschrijden die normen regelmatig. De Amsterdamse Prins Hendrikkade en De Valkenburgerstraat behoren zelfs tot de meest smerige straten in Nederland. Milieudefensie heeft mijn straat het predicaat ‘rochelroute’ gegeven. Maar, ook Rotterdam en de Brabantse steden doen stevig mee. Onder de Europese normen is de lucht overigens nog steeds niet gezond. Daarover zijn vriend en vijand het wel eens. Bewoners maken zich oprecht zorgen.
Milieudefensie verliest. Wint de maatschappij?
"Ongezonde lucht zorgt op dit moment voor tienduizenden zieken en duizenden doden per jaar", stelt Anne Knol van Milieudefensie. "Ongemerkt roken we in Nederland gemiddeld het equivalent van vijf sigaretten per dag mee, alleen door te ademen. De overheid weet dit, maar kiest toch voor het toestaan van 130 kilometer per uur op snelwegen of vieze diesels in een stadscentrum. Daarmee wordt ons het recht op gezondheid ontnomen. Wij eisen dat dit zo snel mogelijk stopt."
De rechtbank in Den Haag heeft eind 2017 in de bodemprocedure van Milieudefensie gesteld dat de Nederlandse Staat voldoende maatregelen neemt om luchtvervuiling terug te dringen, en dat geen verdere maatregelen nodig zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren.
Schone lucht en mobiliteit
De vele auto's, taxi’s, scooters, vrachtwagens, vliegtuigen, bestelbusjes, boten en touringcars zorgen mede voor die ongezonde luchtkwaliteit in de binnenstad. Bovendien nemen die voertuigen ruimte in die voetgangers en fietsers in de drukke binnenstad dringend nodig hebben. De gemeente Amsterdam zet inmiddels al wat kleine stappen voor een beter luchtkwaliteit. Zo krijgen in de Amsterdammers binnenstad voetgangers en fietsers wat meer ruimte, is er een milieuzone voor grote vrachtwagens, hele oude touringcars en bestelbusjes, worden oude, vervuilende scooters verbannen en zijn er met de rondvaartsector afspraken gemaakt over elektrische boten. Ook de taxisector heeft beloofd te kiezen voor schone voertuigen en er komen elektrische bussen. Andere steden kiezen zelfs voor een volledige 'zero emissie' stadslogistiek in 2025.
Rol stadslogistiek bij schone lucht
In de Amsterdamse regio komt 35 procent van de stikstofdioxide-uitstoot en 10 procent van het fijnstof van wegverkeer. Het aandeel goederenvervoer daarin is 20 tot 25 procent. Met de milieuzones zijn de Euro 5 en Euro 6 vrachtwagens die de stad nu nog in rijden al redelijk schoon. Nu nog de koeling van de vrachtwagens.
Met 80 procent aandeel in stadslogistiek is het nodig dat ook de bestelauto schoner wordt. Strengere milieuzones leiden tot een versnelling van de verschoning van de bijna 1 miljoen bestelauto’s in Nederland. Je kunt gerust stellen dat stadslogistiek al een stevige bijdrage heeft geleverd aan een schonere lucht met schone technologie. Misschien moeten we eens af van het luchtkwaliteit-mantra.
Waar moet het echt om gaan?
Wat waren ook al weer het doel en het middel bij stadslogistieke maatregelen? Moet het niet gaan over economische, vitale en gezonde binnensteden en woonwijken? Is klimaatverandering niet een dringender thema?
De aandacht voor stadslogistiek moet de komende jaren gaan over de andere aspecten van ‘zero emissie’ stadslogistiek: CO2 en geluid. De transportsector moet een factor 6 winnen in CO2-productiviteit om aan de Parijse klimaatdoelen te voldoen. Met een derde van de CO2-uitstoot in stadslogistiek is hier nog veel te halen.
Daarnaast draait het bij de stadslogistiek om veel meer dan schoon vervoer. Het moet gaan om slimmer en minder vervoer; minder en flexibel ruimtegebruik voor laden en lossen, meer verkeersveiligheid, kleinere voertuigen, een betere doorstroming in het verkeer, een strikter ontheffingenbeleid, het belonen van goede stadslogistiek met privileges en een slimme bevoorrading van woonwijken. Na de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 zouden dit de thema's moeten zijn bij de coalitie-onderhandelingen; 'zero impact' stadslogistiek.
Walther Ploos van Amstel
Lector Citylogistiek Hogeschool van Amsterdam
Tenslotte… ik mag af en toe spreken bij buurtbijeenkomsten over luchtkwaliteit. Er zijn dan veel bezorgde burgers die klagen over taxi’s, vrachtverkeer en auto’s. Maar, in de pauze staat steevast een derde van de deelnemers buiten een sigaretje te roken. Als je echt iets wilt doen aan je gezondheid, en de gezondheid van de mensen om je heen, stop dan eerst eens zelf met roken.
Waar vind ik toepasbare kennis en gedeelde ervaringen?
Probeer het Pro-abonnement een maand gratis
En krijg toegang tot de kennisbank. 110 onderwerpen, kritisch, wars van hypes, interactief en geselecteerd op wat wél werkt.
Word een PRO
Vaak zie ik mensen met draaiende motor bij de winkel staan te wachten op de partner die boodschappen doet, of bij de pinautomaat.
Ook de chauffeurs van het doelgroepenvervoer staan bij iedere reiziger te wachten. Vaak kan de motor dan wel uit. Tip voor de gemeente: gun doelgroepenvervoer aan organisaties die een start-stop-systeem in de auto hebben.