Stadslogistiek over het spoor

Zijn er kansen voor het combineren van van het vervoer van reizigers- en goederen in reizigerstreinen. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en ProRail hebben aan TU Delft, TNO en Royal HaskoningDHV gevraagd de haalbaarheid te onderzoeken. Het onderzoek zegt dat invoering vanaf 2030 (tot 2050) mogelijk is.

We moeten in mobiliteit anders omgaan met ruimte- en energiegebruik. Een verbeterde capaciteitsbenutting van infrastructuren en de daarop actieve vervoersmodaliteiten biedt hiertoe mogelijkheden.

Componenten hiervan zijn onder meer:

• Modaliteiten worden georganiseerd als elkaars alternatief (synchro-modaliteit) met een efficiënte inzet van elk van de modaliteiten (vanuit integrale doelstellingen en publieke kaders).
• Modaliteiten worden georganiseerd zodat ze elkaar aanvullen (multi-modaliteit) in de reis- of vervoersketen en bieden daarbij naadloze aansluiting.
• Knooppunten worden georganiseerd als effectieve overstap- en overslagpunten (mobiliteitshubs).
• Digitalisering en andere innovatiekansen worden benut om het mobiliteits- en transportnetwerk te versterken.

Het openbaar vervoer wordt beschouwd als een belangrijke vervoersvorm, omdat het in staat is om op een efficiënte wijze grote volumes aan reizigers met beperkt ruimtebeslag en energieverbruik te vervoeren. Het openbaar vervoer een vaste dienstregeling. De bestaande reizigerstreinen hebben een vaste vervoersfunctie en capaciteit die maximaal wordt ingezet in de spitsuren. Structureel en over de gehele dag gemeten is sprake van een gemiddeld bezetting van slechts 30%.

Het flexibel combineren van reizigersvervoer en goederenvervoer in multifunctionele treinen zoals beschreven in het TurboPlan2030. Dit is een nieuw mobiliteitsconcept, waarbij de bestaande, structureel aanwezige onbenutte capaciteit van vervoersruimte in het personenvervoer per spoor op flexibele, vraaggestuurde wijze gebruikt wordt voor het vervoeren van een daarvoor geschikt type goederen.

Het kan daarmee een nieuwe vervoersmodaliteit voor goederentransport toevoegen die het mogelijk maakt om efficiënter en slimmer om te gaan met ruimte en energie en die bij zou kunnen dragen aan een betere bereikbaarheid en leefbaarheid van stadscentra en rurale gebieden.

De druk op de ruimte en de wens om logistiek te verplaatsen naar buiten de binnenstad, is groot. Daardoor kan theoretisch gezien de menging van goederen en personen op het spoor een synergie behalen. Omdat logistiek dat de binnenstad binnenkomt wordt afgevangen, en met een vervoersmiddel – dat er al reed – de stad in wordt verplaatst. Vanaf de overslagpunten (bijvoorbeeld stations), kunnen vervolgens kleinere vervoersmiddelen worden ingezet om de gefragmenteerde stromen door de binnenstad te verplaatsen.

In het hybride concept wordt gebruik gemaakt van de beschikbaarheid, betrouwbaarheid en robuustheid van de dienstregeling van het OV. Met de inzet van cargo pods (kleine modulaire vervoerseenheden, zoals bekend van het Physical Internet concept) is bundeling van lading van verschillende verladers in dezelfde trein eenvoudig te realiseren op basis van een point-to-point enkele reis. In combinatie met de al aanwezige uitgebreide dekking van stations in Nederland en aansluitend voor- en/of natransport kan dit voor verladers en transporteurs nieuwe kansen bieden.

Parool sprak met de plannenmakers. Een eerste pilot is al op korte termijn mogelijk op de route tussen Rotterdam, Gouda, Woerden, Breukelen en Amsterdam. Vlak langs de route, in Waddinxveen, staat namelijk een distributiecentrum, dat treinen kan bevoorraden. Vanuit dat distributiecentrum is het mogelijk diverse ketens op de genoemde stations te bevoorraden, denk aan de Julia’s, Kiosk en Smullers.

Lees ook: Samen op reis - over integratie personen en goederenvervoer

Lees ook: Varamis Rail launches zero-emission freight service in London 

Bron: Ministerie van IenW

Update 9 april 2024 - in NT zegt Railgood woordvoerder: ‘Dit is gooien met belastinggeld om te bewijzen dat zeewater zout is,’ zegt Hans-Willem Vroon, directeur van belangenvereniging Railgood. ‘We moeten ons gewoon focussen op de sterke punten van spoorgoederen- en intermodaal vervoer. Ondernemen en doen, niet onderzoeken en praten'. 

Update 22 juni 2024 - Twinkle sprak met experts. Zij zien nog wel problemen bij de realisatie. PostNL staat open voor de dialoog, maar ziet ook veel uitdagingen, legt woordvoerder Annemieke Herberigs uit: ‘Met name daar waar het gaat over het beperken van vervoersbewegingen. Daarnaast is het totale pakketvolume in Nederland fors, wat ook de nodige vervoerscapaciteit vraagt. Tegelijkertijd zijn we graag bereid in gesprek te gaan met de onderzoekers om ideeën en kansen uit te wisselen.’

DHL is minder enthousiast, en heeft vooral veel vragen over de haalbaarheid van pakketvervoer via de treinen. Het bedrijf heeft – net als PostNL– ervaring met post en pakkettreinen. ‘Wij denken graag outside the box, maar ondanks ons Van Gend & Loos-verleden met pakketvervoer per spoor zien we in redelijkheid geen serieuze mogelijkheden voor het gebruik van passagierstreinen’, aldus Branko Schuurman, VP International & Strategie bij DHL eCommerce Benelux.