RIVM: Met Schone Lucht Akkoord goed op weg om doel gezondheidswinst te halen

Als alle plannen voor een schonere lucht de komende jaren worden uitgevoerd, leven Nederlanders in 2030 gemiddeld 2,5 tot 3,5 maanden langer dan in 2016. Het doel van het Schone Lucht Akkoord (SLA) wordt dan gehaald. Alleen het wegverkeer loopt achter, stelt RIVM.

De uitvoering van de SLA-plannen heeft ook een gunstig effect op het voorkomen van astma bij kinderen en hart- en vaatziekten. Dit lukt echter alleen als naast de plannen uit het SLA, ook de overheidsplannen tegen klimaatverandering en stikstofneerslag worden uitgevoerd. Dit schrijft het RIVM in de tweede voortgangsmeting van het Schone Lucht Akkoord.

In 2020 heeft de Rijksoverheid het Schone Lucht Akkoord gesloten, dat door meer dan 100 gemeenten en provincies wordt onderschreven. Het akkoord stelt dat de gezondheidseffecten van luchtvervuiling door Nederlandse bronnen in 2030 met 50 procent moeten zijn verminderd tegenover 2016. 

WHO-normen

De SLA-partners streven er ook naar dat de luchtkwaliteit gaat voldoen aan de WHO-advieswaarden uit 2005 voor fijnstof en stikstofdioxide. Deze advieswaarden zijn strenger dan de huidige normen. De aangescherpte normen zullen naar verwachting vanaf 2030 van kracht zijn. RIVM-berekeningen tonen aan dat deze advieswaarden in 2030 vrijwel overal in Nederland kunnen worden gehaald. In enkele gebieden zullen echter extra maatregelen nodig zijn. Het gaat dan om het Rotterdams havengebied en de Tweede Maasvlakte, het gebied rond Schiphol en Amsterdam, het IJmondgebied, wegen rond Utrecht en op diverse locaties met een relatief hoge veedichtheid. Generieke maatregelen zijn onvoldoende.

Verkeer loopt achter

Het wegverkeer is met 19% de op een na belangrijkste sector bij NOx uitstoot. Voor het wegverkeer is de beleidsinzet nog onvoldoende. Volgens RIVM zal de gezondheidsschade veroorzaakt door de verkeerssector in 2030 dalen met 46% tot 50%. Dit betekent dat de beleidsinspanningen bij verkeer nog onvoldoende zijn om het gezondheidsdoel van 70% te realiseren.

Dat de doelstelling niet wordt gerealiseerd heeft ook te maken met het feit dat zowel de emissies voor de verkeerssector nu anders worden berekend. Nieuw is bijvoorbeeld dat nu rekening wordt gehouden met de emissies van koelaggregaten in vrachtauto’s. Dit betekent dat de NOx emissies aanzienlijk zijn toegenomen.

Ook wordt nu getoetst aan de gecombineerde blootstelling aan NO2 en PM2,5, waar onder de eerste voortgangsmeting werd getoetst aan de blootstelling aan PM10 en NO2. PM10 heeft een ander verspreidingspatroon dan PM2,5. Dat leidt ook tot een verschil in berekend gezondheidseffect. Onder de eerste voortgangsmeting werd bijvoorbeeld een daling van de gezondheidsschade met 56% tot 67% (zie RIVM scenario's) berekend.

Diverse maatregelen zijn meegenomen door RIVM:

• de verdere uitrol van zero-emissie stadslogistiek;
• verlenging van een stimuleringsregeling voor emissievrije vrachtauto’s;
• de introductie van een vrachtwagenheffing;
• versnelde uitrol van laadinfrastructuur voor logistiek.

Verder zijn effecten ingeschat voor de introductie van een systeem van emissiehandel voor wegtransport, waarvan wordt verwacht dat dit zal leiden tot zuiniger rijden en een beperkte extra overstap naar elektrisch rijden. Verder wijst RIVM op mogelijke maatregelen zoals de invoering van een maximumsnelheid voor verkeer, het afsluiten van wegen, plannen om de verkeerscongestie te verminderen en de invoering van autokatalysatoren.

Is nu alles in beeld?

Het rapport van RIVM is informatief voor iedereen die meer wil weten over luchtkwaliteit. Toch laat het ook vragen onbeantwoord. In veel Nederlandse woningen is de luchtkwaliteit slecht door fijnstof dat vrijkomt tijdens het bakken en braden van eten (bepaalt 40% van het fijnstof van bronnen binnenshuis). Ook het branden van kaarsen en open haarden zijn een bron van fijnstof. TNO wees eerder op de noodzaak dit aan te pakken. Internationaal staat 'schoon koken' centraal bij de aanpak van luchtverontreining.

Bron: RIVM

Lees ook: Gaan we met de uitstootvrije plannen straks allemaal drie maanden langer leven?