ING: CO2-uitstoot van veel bouwbedrijven nog nauwelijks afgenomen

De CO₂-uitstoot in de bouwsector is sinds 1990 nauwelijks gedaald. Elektrificatie van bouwmaterieel is cruciaal om hierin verandering te brengen. Van de 75 door ING Research onderzochte bouw- en installatiebedrijven heeft slechts een derde concrete duurzaamheidsdoelen die aansluiten bij de klimaatdoelstellingen voor 2030.

Opvallend genoeg heeft de bouwmaterialenindustrie haar reductiedoel van 55% in 2030 al gehaald dankzij een lager productieniveau en afname in kolengebruik. Toch blijft deze industrie verantwoordelijk voor het grootste aandeel van de uitstoot binnen de bouwketen en zal verdere reductie nodig zijn, wat uitdagender is dan voor bouwbedrijven.

Bouwbedrijven zelf hebben een relatief lage directe uitstoot (scope 1): slechts 0,3% van de totale Nederlandse CO₂-uitstoot. Wordt de uitstoot van bouwvoertuigen (0,9%) en overige voertuigen zoals personenauto’s en vrachtwagens meegeteld, dan komt de bouwsector uit op circa 2% van het totaal.

Jan van der Doelen, Sectorbanker Building & Construction bij ING, merkt op dat slechts 11% van de kleinere bouwbedrijven (met een omzet onder de €150 miljoen) een concreet gepubliceerd CO₂-reductiedoel heeft. Vanaf boekjaar 2025 zijn veel van deze bedrijven echter verplicht hierover te rapporteren, waarbij de druk vanuit opdrachtgevers en medewerkers verder zal toenemen.

Klimaatneutraal in 2050

Om in 2050 klimaatneutraal te zijn, moeten bouwbedrijven verder kijken dan alleen hun eigen directe uitstoot. Ongeveer 20% van de totale Nederlandse uitstoot komt namelijk voort uit de bouwketen: toeleveranciers (zoals staal- en betonproducenten) en het gebruik van gebouwen (verwarming en verlichting). Uit data blijkt dat toeleveranciers verantwoordelijk zijn voor bijna 70% van de uitstoot in de bouwketen, terwijl bouwbedrijven zelf slechts 7% voor hun rekening nemen. Afnemers (gebruikers van gebouwen) zijn goed voor bijna een kwart.

Hoewel de bouwsector sinds 1990 nauwelijks vooruitgang boekte, heeft de bouwmaterialenindustrie wel grote stappen gezet. De emissies in deze sector lagen in 2023 zelfs 60% onder het niveau van 1990 door energiezuiniger productieprocessen en het uitfaseren van kolen en olie.

Top 10 bouwbedrijven en klimaatdoelen

Zijn de huidige doelen van bouwbedrijven voldoende om de EU Green Deal-doelstelling van 55% CO₂-reductie in 2030 (t.o.v. 1990) te halen? De 10 grootste bouwbedrijven willen hun scope 1-uitstoot met gemiddeld 76% terugbrengen tegen 2030, wat ruimschoots aan de doelstelling voldoet. Dit geeft echter een vertekend beeld: de grote bedrijven zijn doorgaans ambitieuzer dan kleinere spelers, waardoor het reductiepad van de sector als geheel minder vooruitstrevend is.

Sinds 2007 daalde de scope 1-uitstoot van de bouwsector met gemiddeld 3% per jaar, van 0,8 miljard kilogram CO₂-equivalent naar 0,5 miljard in 2023. Om de doelstelling te halen, moet het tempo naar ruim 10% per jaar stijgen. De top 10 bouwbedrijven streven zelfs naar een reductie van 20% per jaar. Als de hele sector dit pad volgt, is de doelstelling haalbaar.

Belangrijkste maatregelen per scope

Om de klimaatdoelen te bereiken, is een breed scala aan maatregelen nodig, aangezien CO₂-uitstoot op verschillende niveaus plaatsvindt. Hieronder de belangrijkste opties per scope.

Scope 1: Directe emissies

1. Elektrificatie van materieel en voertuigen
   Investeren in elektrische bouwmachines en voertuigen kan directe uitstoot drastisch verminderen. De hogere aanschafkosten en het gebrek aan laadinfrastructuur vormen nog knelpunten. Met de invoering van zero-emissiezones in steden vanaf 2025 wordt elektrificatie echter onvermijdelijk.
2. Gebruik van schonere brandstoffen
   Overstappen op biobrandstoffen (zoals HVO) of waterstof kan de uitstoot aanzienlijk beperken. TBI gebruikt bijvoorbeeld al HVO op al haar bouwplaatsen.
3. Efficiëntieverbeteringen
   Beperken van transportbewegingen, zuinig rijden en efficiënter gebruik van materieel bespaart brandstof en vermindert uitstoot. Een bouwhub, waar materialen eerst centraal worden verzameld, kan transportkilometers verminderen.
4. Energieneutrale bedrijfspanden
   Bouwbedrijven moeten hun eigen panden verduurzamen door betere isolatie en overstap op warmtepompen.

Scope 2: Indirecte emissies door energieverbruik

1. Zelf opwekken van hernieuwbare energie
   Plaatsen van zonnepanelen op bedrijfspanden vermindert afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
2. Inkoop van groene energie
   Overstappen op 100% hernieuwbare stroom.
3. Energie-efficiëntie
   Slimme meters en energiebeheersystemen helpen energieverbruik te monitoren en optimaliseren.

Scope 3: Andere indirecte emissies

Scope 3 vormt de grootste uitdaging, omdat deze uitstoot grotendeels bij toeleveranciers  'upstream' (productie van bouwmaterialen) en het gebruik van gebouwen 'downstream' ontstaat. Samenwerking binnen de keten is essentieel om hier significante reducties te bereiken.

Conclusie

De bouwsector moet het tempo van CO₂-reductie drastisch opvoeren om de klimaatdoelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. Hoewel de grootste bouwbedrijven ambitieuze doelen hebben gesteld, ligt de grootste uitdaging bij kleinere bedrijven en de ketenemissies (scope 3). Alleen door elektrificatie, energie-efficiëntie, en nauwere samenwerking met toeleveranciers kan de sector zijn bijdrage leveren aan een klimaatneutrale toekomst.

Bron: ING Bank