CPB: fietspad helpt forens de auto uit

Het Centraal Planbureau (CPB), een belangrijke adviseur van het kabinet, kwam deze week met een onderzoek naar hoe forensende automobilisten kunnen worden gestimuleerd om voortaan met de fiets naar het werk te gaan door goede fietspaden aan te leggen. Van de autoritten in Nederland is ongeveer 25% voor woon-werkverkeer.

Meer forensen op de fiets

De aanleg van fietspaden in Nederland zou ervoor kunnen zorgen dat er 350.000 meer mensen op de fiets naar hun werk gaan. Dat is goed nieuws voor steden met autoluwe amibities. Volgens CPB gaat een op de vier forensen met de fiets naar het werk. Zonder extra fietspaden zou maar een op de vijf dat doen.

De stellige conclusies komen uit modelberekeningen op basis van wetenschappelijk kennis over hoe we keuzes maken bij woon-werkverkeer: "De grootschalige aanleg van vrijliggende fietspaden heeft in Nederland gezorgd voor meer woon-werkverkeer per fiets en compactere steden voor wonen en werken". Maar, is die stelling wel zo hard?

De onderzoekers hebben een aantal experimenten met het model gedaan waarbij is gekeken naar veel relevante factoren. Het model beschrijft bijvoorbeeld ook hoe werkenden en bedrijven op elkaar reageren en elkaars keuzes beïnvloeden. 

Als fietsen aantrekkelijker wordt, gaan werkenden gemiddeld dichter bij hun werk te wonen of dichter bij hun woning werken en reizen de forensen minder kilometers, stellen de onderzoekers. Een verdere verhoging van de fietssnelheid leidt tot compactere steden en minder files, met name omdat forenzen overstappen van de auto naar de fiets.

Brede welvaart

Verder onderzoek is nodig naar de 'brede welvaart'-aspecten van mobiliteit. Denk aan kansen op de arbeidsmarkt, economisch draagkracht, energietransitie, ruimtegebruik, gezondheid en verkeersongevallen, inclusiviteit en biodiversiteit.

Vooral als het gaat om verkeersongevallen zijn snelle fietspaden voor snelle fietsen niet noodzakelijk veiliger. Gebruikers gaan sneller rijden, gebruiken vaker hun smartphone of dragen minder vaak een helm. Dit kan het veiligheidseffect van het vrijliggende fietspad (deels) teniet doen. Mogelijk kiezen kwetsbare gebruikers dan alsnog de auto.

Woon-werkverkeer is kleine deel van ons verplaatsen

De stelling dat als fietsen aantrekkelijker wordt, werkenden dichter bij hun werk gaan wonen of dichter bij hun woning gaan werken en daarmee minder kilometers maken verdient meer onderzoek. De keuze voor wonen wordt niet alleen bepaald door reistijd naar het werk, maar ook door kosten van wonen, beschikbaarheid van wonen en aantrekkelijkheid van de woonomgeving. En wat is de impact van de woonplek op de andere mobiliteitskeuzes bij recreatie, sociale contacten, winkelen en sporten? Mobiliteit is zoveel meer dan woon-werkverkeer

Het CPB onderzoek biedt waardevolle gedachten over hoe we het woon-werkverkeer op korte afstanden, op langere termijn, duurzamer kunnen maken. Spannend is of die in de praktijk ook daadwerkelijk gaat werken en in hoeverre openbaar vervoer een 'concurrerende' keuze is. Regionale praktijkexperimenten met 'fietssnelwegen' voor forensen zijn nodig om de stellingen uit het model te valideren met harde data uit de praktijk.

Walther Ploos van Amstel.