Circulair shoppen is zoveel meer dan recycling

Webwinkels moeten aan de slag met circulair shoppen. We moeten het met minder grondstoffen doen. Maar, inmiddels belandt bijna 90% van onze kleding in het afval, wordt minder dan de helft van elektronische producten gerecycled en verdwijnen meubels bij het grofvuil. Ons oude speelgoed verstoft op zolders, in kelders en garages. Dat is geen mooi verhaal.

Het is essentieel dat waardevolle productstromen een tweede leven krijgen met upcycling. Dit houdt in dat meubels en elektronica worden opgeknapt (gerepareerd en refurbished), omgevormd tot nieuwe producten (remanufactured), of hergebruikt voor andere hoogwaardige toepassingen (repurposed en reused). Circulair shoppen is zoveel meer dan enkel recycling.

Webwinkels hebben samen met hun leveranciers ook een formele verantwoordelijkheid. Voor steeds meer producten is een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV). Die UPV betekent dat leveranciers financieel en vaak ook organisatorisch verantwoordelijk zijn voor het afvalbeheer van de producten die door hen in de handel worden gebracht. Wie is daarvoor vandaag al klaar?

Webwinkels hebben vragen bij de ontwikkeling van innovatieve ecosystemen voor upcycling. Hoe zien deze ecosystemen eruit, hoe evolueren ze in de tijd, en welke elementen dragen bij aan succes? Welke verdienmodellen zijn beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar, en op welke manier kunnen upcycling-initiatieven duurzaam worden opgeschaald? Hierbij is het niet alleen van belang naar de financiële haalbaarheid te kijken, maar ook naar de sociale waarde en de invloed op de schaarste aan grondstoffen. En niet in de laatste plaats: hoe kunnen we onze klanten stimuleren om circulair te gaan? De innovaties liggen helaas niet op de plank en zullen we met elkaar moeten ontwerpen en in de praktijk testen.

De Bluepaper 'Circulair shoppen in 2030' verscheen in oktober 2023 bij Thuiswinkel. Een paper met waardevolle inzichten over het vliegwiel voor circulair shoppen. Dit vliegwiel gaat over de producten en diensten die webwinkels aanbieden, de organisatie van de circulaire 'loop' en hoe webwinkels consumenten kunnen beïnvloeden. Het vliegwiel biedt een ambitieuze agenda. De uitvoering staat in de praktijk echter nog aan het begin.

Voor circulair shoppen zijn radicale vormen van samenwerking nodig tussen de verschillende disciplines binnen de eigen organisatie en met de leveranciers. Ook samenwerking tussen publieke en private partijen bij de inzameling en verwerking is onontbeerlijk. Samenwerking kan gericht zijn op de praktische aspecten van de circulaire processen, zoals de inzamelsystemen en technologie, schone inzamelvoertuigen, containerisatie en het netwerk van lokale reparatie- en retourpunten. Het gaat ook om samenwerking bij het delen van data over de verwachte circulaire stromen, een digitaal productpaspoort en de beste verwerking van retourstromen. En wat kan de thuiswinkelsector nog meer doen met succesvolle C2C-partijen als Marktplaats en Vinted? Hoe komen we van recycling naar recommerce?

Het is de week van de circulaire economie. Dat is een mooi moment voor een oproep om circulaire initiatieven te versnellen en als webwinkel onze verantwoordelijkheid te nemen bij met name meubels, elektronica, speelgoed en kleding. Doe je het niet omdat het vanwege regelgeving moet, of omdat je je zorgen maakt over volgende generaties, doen het dan vooral omdat het een winstgevend verdienmodel kan zijn.

Walther Ploos van Amstel.

Figuur: met dank aan Thuiswinkel.org