Amsterdam wil de stad steeds verder afsluiten voor verkeer. Is dat een goede ontwikkeling?

Is de aangekondigde tijdelijke afsluiting van de Amsterdamse Weesperstraat voor doorgaand verkeer een goed idee? Ik vind dat geen goed idee. ‘Baseer je keuzes op basis van harde feiten en niet op louter ideologie.’De gemeente wil de Weesperstraat zes weken lang afsluiten voor doorgaand verkeer. Als het aan wethouder Melanie van der Horst ligt, is de Weesperstraat vanaf 12 juni voor een periode van zes weken overdag afgesloten voor autoverkeer. Amsterdam moet namelijk autoluw worden.

Het is een sympathiek plan waarbinnen automobilisten en ondernemers die in de stad moeten zijn zelf naar slimme oplossingen gaan zoeken. Dat helpt de stad in de reis naar autoluw. Maar, gaat de voorgestelde pilot waardevolle resultaten opleveren? Ik twijfel.

De gemeente zegt op basis van een nulmeting en het Verkeersmodel Amsterdam (VMA) dat de verwachte extra reistijd tijdens de pilot gemiddeld vijf minuten is. De gemeente heeft met camera’s ritten van voertuigen door de stad gevolgd, waarbij inzicht is verkregen in de routekeuze. Ook zijn zo de herkomst en bestemming van ritten bepaald. De berekening van extra reistijd is gedaan met dat VMA.

Totale plan
Ik hoop dat de onderzoeksdata binnenkort beschikbaar komen om te valideren door vervoerders, bouwbedrijven en taxi-ondernemers. Het model kent namelijk geen taxi, stadslogistiek of openbaar vervoer.

Herkennen zij zich in de uitkomsten? Je had de analyse natuurlijk meteen samen met experts uit het bedrijfsleven, het netwerk Logistiek020 en de Amsterdamse kennisinstellingen moeten maken.

Rekenend met de door gemeente bepaalde vijf minuten komen de verliesminuten voor het totale plan van in feite vier knippen uit op ruim 200.000 verliesminuten per dag verdeeld over personenvervoer (65 procent), doelgroepenvervoer en taxi (20 procent) en stadslogistiek (15 procent).

Voor het berekenen van de kosten van omrijden zijn cijfers van de overheid gebruikt. Als je daarmee rekent kom je uit op 4,3 miljoen euro kosten in de zes weken dat de pilot duurt. Maar, er zijn veel meer kosten.

Waterbedeffect
Eerdere onderzoeken hebben aangetoond dat er een waterbedeffect is. De pilot Weesperstraat heeft niet alleen gevolgen voor de aan de Wibaut-as gelegen woningen en bedrijven en andere instellingen, maar ook voor de mobiliteit van bewoners, bedrijven en bezoekers uit nagenoeg de hele stad. Zeker 100.000 voertuigen krijgen dagelijks met langere reistijden te maken.

Ik schat de totale kosten van extra reistijd in op 8 tot 10 miljoen euro (daarbij reken ik de kosten van de pilot van 2 miljoen niet mee). Dat is nog een voorzichtige schatting. Daarnaast zijn er de kosten die ondernemers moeten maken om de planningen en boordcomputersystemen aan te passen.

Vanwege de korte termijn van de maatregelen en de korte duur kunnen bedrijven hun processen niet tijdig aanpassen. Daardoor is de inzet van extra personeel en voertuigen nodig.

In 2022 adviseerde het bestuur van stadsdeel Centrum de Weesperstraat niet af te sluiten. “Dit advies is tot stand gekomen na en in overleg met diverse bewonersorganisaties in de directe omgeving van de Weesperstraat en uit de oostelijke binnenstad alsmede met belanghebbende ondernemersorganisaties zoals MKB-Amsterdam en kan op een gezond maatschappelijk draagvlak rekenen.” Verrassend is dat de wethouder nu wel voor afsluiting kiest.

Andere methoden
Het is terecht dat ondernemers in Amsterdam zich zorgen maken. Bij instortende kademuren of dringende werkzaamheden snap ik dat ondernemers ook een steentje moeten bijdragen. Maar bij een pilot om zomaar wat uit te proberen, zie ik die noodzaak om dat steentje bij te dragen niet.

Er zijn andere methoden om te bepalen wat de gevolgen zijn van een mogelijke knip. Niet in de laatste plaats door te leren van eerdere ervaringen met andere afsluitingen op het hoofdwegennet in Amsterdam: denk aan de Piet Heintunnel, de De Clercqstraat en de Kattenburgerstraat. Bijzonder is dat die ervaringen niet eerst in kaart zijn gebracht.

Niet genoeg voorbereiding
Zoals vaker bij de Amsterdamse verkeersplannen ontbreken concrete doelstellingen en de samenhang van de pilot met de vele andere verkeersplannen; welk probleem wil je nu oplossen? Gelukkig mag de gemeenteraad nog beslissen op 20 april. Hopelijk op basis van harde feiten en niet op basis van louter ideologie en hopelijk op basis van een samenhangend plan voor het Amsterdamse verkeer.

Is de pilot met de knip op de Amsterdam Weesperstraat ons echt 12 miljoen waard? Ik ben nog niet overtuigd. Daarvoor is de voorbereiding niet voldoende.

Walther Ploos van Amstel

Lector Citylogistiek HVA.