Beste Grimbert,

Met jou als vooraanstaande Nederlander (bekend van de vele columns) kan ik meegaan in je verhaal. De strekking van je verhaal spiegel ik ook op die van bijvoorbeeld Ronald Koeman. Ondanks dat ik geen verstand heb van voetbal (wel van andere sporten).

Voor een inspirerende trainer/coach is meer nodig dan je eigen vakmanschap als expert voetballer. Het frappante is dat Guus Hiddink als mindere voetbalgod een heel ander charisma heeft dan genoemde van Basten en Koeman. Beide vind ik hoe dan ook in het rijtje thuishoren van goede voetballers, echter wel na Cruijff en Bergkamp. De kracht van Hiddink is het empathische vermogen en het onder- en erkennen van de kracht van mensen. Daarentegen eist hij volledige loyaliteit naar het team.

Deze karaktertrekken van hem spatten van het scherm af. Daarentegen zie je bij van Basten het meer afwachtende en het ietwat meer berustende karakter, wanneer dingen anders lopen dan gewenst of gepland. Juist als voormalig excellente spits weet hij dat geduld een schone taak is. Hoe dan ook is hij een persoonlijkheid van formaat die zijn weg wel vindt, zoals jij ook stelt.

Allereerst: leiders nemen per definitie risico en wie risico neemt, kan verliezen. Waarschijnlijk zien we daarom zo weinig leiderschap in de politiek: op zekerheid spelen. Op grond hiervan heb ik, met alleen informatie van de media, geen onderbouwde mening over de leiderschapskwaliteiten van Van Basten.

Daarnaast: Van Basten was organisatorisch natuurlijk niet de leider bij Ajax. Hij stond hiërarchisch niet aan de top. En als de grote roerganger, Cruijff, gelijk heeft, kan een trainer – leider of niet – op langere termijn nauwelijks verschil maken. Een mindere leider / tacticus, zoals Hiddink, kan wel een team op korte termijn beter laten spelen, maar zal vanuit een gebrek aan visie dan weer tactische blunders maken zoals EK96 en onlangs tegen Barcelona. Dit zal hem echter niet worden kwalijk genomen vanwege de feel good factor (met soms een zondebok als Davids, EK96, tot gevolg). Dat is de omgeving waarin gewerkt wordt en is dus prima te verdedigen.

Op korte termijn betere resultaten. Niet op basis van leiderschap maar puur op basis van reputatie, houding en motivatie op korte termijn: pragmatiek t.o.v. visie. Niet verwarren met leiderschap maar in minder volwassen omstandigheden werkt dit wel vaak beter. Alleen zal er weinig lange termijn visie achter zitten.

Kijk, bovenaan staan bij mij de mensen die meestal goed presteren. Vaak zijn dat mensen, die onderaan beginnen, zichzelf niet overschatten, niet te hoog van de toren blazen en kritisch naar zichzelf en hun omgeving kijken.
Net daaronder staan de mensen, die niet zo goed zijn, maar dat durven toe te geven. Daarom stijgen zowel Marco en Grimbert deze week flink in mijn achting.
Je kunt het Marco ook moeilijk kwalijk nemen in welke uitzichtsloze situatie hij terecht is gekomen. Staatsen van de KNVB was er immers verantwoordelijk voor om hem vanuit het niets tot bondscoach te maken.
Ondanks dat Van Basten hier al bewees het psychologische spel niet te beheersen (vraag Cocu, Van Bommel, Van der Sar, Seedorf, Van Nistelrooij, Maduro, ...) werd hij vervolgens ook maar meteen als 'Verlosser' door Ajax binnengehaald.
In beide gevallen gold: wie zou San Marco durven tegenspreken?
Niemand! Dus is het goed, dat hij het nu zelf doet.

Overigens had iedereen Marco's gebrek aan coachende vaardigheden wel aan kunnen voelen, omdat Van Basten nooit een leider in het veld is geweest, maar juist een geniale spits, die - in zijn eentje - het verschil kon maken.
Anders waren we b.v. in 1990 wel wereldkampioen geworden, want dan had hij de over het paard getilde Gullit (wél een leider), die uit vorm was, wel op zijn plaats gezet.
Ook de ruzies met Cruijff, die van Van Basten tot diens ongenoegen een spelverdeler wilde maken, geven aan, dat Van Basten die leidende rol niet ambieerde.

Wat moet Marco nu doen? Jeugd-trainer worden en blijven!
Daar is zijn status als voetballer wel van meerwaarde en zijn de psychologische factoren wat minder belangrijk. Bovendien kan hij dat stuk dan gemakkelijker aan anderen overlaten.
Gewoon doen, Marco; wordt je gelukkig oud.

P.S. Voor alle eerlijkheid: door te googelen met "van der Stappen" en "Van Basten" zijn van mij ook eerdere openbare uitspraken over Marco's (leiders-)capaciteiten te lezen.

Volgens onze polderfilosoof Johan Cruyff moet je nooit een uitwedstrijd spelen. Als coach zorg je ervoor dat je spelers, eenmaal op het veld, in staat zijn ongehinderd en succesvol hun werk uit te voeren.

Tijdens het afgelopen WK liet meneer Hiddink op prachtige wijze zien dat hij dit aspect uitstekend beheerst. Na de (gewonnen) wedstrijd tegen NL kreeg Hiddink de vraag of hij liever tegen Italië of Spanje speelde. Zijn antwoord op die vraag: "die zijn allebei zo sterk, daar denk ik liever niet over na".

Een prachtige manier om alle risico's uit het duel te halen en ruimte voor zijn spelers te creëren om onbevangen hun werk te doen. Daarmee levert hij, aan de kant van het veld en via de media, een duidelijke bijdrage aan het teamresultaat.

Er is dus een verschil tussen spelen en coachen, inhoud en leiding geven. Van Basten is slim; laten we hem (dus) niet afschrijven o.b.v. de ervaringen bij Ajax. Mogelijk liggen daar meer risico's in de organisatie, dan elders.

Veel voetbaltrainers wisselen succesvolle perioden af met minder succesvolle. Veel trainers zijn wel een keer ontslagen. Kijk naar Louis van Gaal, vorig jaar verguisd en bijna weggestuurd bij AZ, dit jaar kampioen. Dat wil niet zeggen dat hij geen leider en succesvolle trainer is of kan zijn.

Een leider kan het niet alleen. Behalve coachende vaardigheden, tactisch inzicht en verstand van voetbal heeft hij ook een organisatie nodig die hem ondersteunt en niet in de laatste plaats "goede" voetballers die hun ego in de kleedkamer achterlaten en de wil en de inzet hebben om met elkaar met aantrekkelijk voetbal iedere wedstrijd te willen winnen. Dat heet mentaliteit.

Voor en na de wedstrijden en in de rust is de coach aan zet.
Tijdens de wedstrijd de voetbalspelers.

Het Nederlands Elftal heeft onder leiding van Van Basten prachtige wedstrijden gespeeld in de voorronde. Ik heb er bijna met ongeloof naar zitten kijken. Toen ik mijn verwachtingen had bijgesteld naar boven en het er werkelijk op aan kwam, speelden ze tegen Rusland erbarmelijk.

De coach was hetzelfde, de voeballers waren dezelfde en toch was het resultaat anders.

Kwam het door de betere tegenpartij of door beter tactisch inzicht van Hidding, of was het toch een kwestie van mentaliteit.
Ik denk het laatste.

Wat Van Basten betreft, ik ben ervan overtuigd dat kwaliteit boven komt drijven. Van fouten leer je het meest. Voorwaarde is wel dat je erkent dat je fouten heb gemaakt, dat je tekortkomingen hebt. Iedereen heeft ze. Het gaat erom hoe je ermee omgaat.

Ik vind Van Basten al een meester, omdat hij zelf het lef heeft om publiekelijk te zeggen dat hij fouten heeft gemaakt en dat hij niet de juiste persoon is op dit moment om Ajax naar een hoger plan te brengen. Hij geeft ruimte aan een ander om het beter te doen.

Van Basten zie je zeker weer terug op de voetbalvelden. Komt mijn voorspelling niet uit, dan heb ik nog een verzachtende factor. Ik ben een vrouw en iedereen weet dat vrouwen geen verstand van voetballen hebben.

<p>Voortbouwend op coaching, charisma, profiel en competenties :</p>
<p>Hoe lang houdt Ronald Koeman het uit bij AZ ?</p>
<p>Was Louis van Gaal "de extraverte supervisor/veldheer", daarentegen is Ronald Koeman net als van Basten de introverteling,  Tevens is Ronald een gevoelsmens. Dat is toch wel heel erg tegengesteld aan van Gaal. Ben benieuwd hoe de groep met deze tegenpool van van Gaal omgaat.</p>

<p>
<p>Het is waar. Tijdens de wedstrijd moeten de spelers het doen. Maar...</p>
<p>Dat is op een paar (soms beslissende) momenten na, waarin de coach ingrijpt door tactische aanpassingen, verschuivingen, andere opdrachten, evt. wissels.</p>
<p>In een goede situatie zorgt de coach verder voor verlengstukken in het veld. Dat is meestal de aanvoerder. Dan moet je natuurlijk wel een leider daar neer durven te zetten en hem die rol te geven; wat Van Bommel en Cocu bij PSV wel mochten.</p>
<p>Maar ook andere spelers spelen een rol; b.v. een type Schaars gaat voorop in de strijd en houdt de ploeg scherp.</p>
<p>Als coach van het Nederlands elftal kun je uit meer spelers kiezen dan bij een club. Dan kun je dus helemaal voor een goede mix zorgen.</p>
<p>Naast keuze van voldoende spelers met leiders- en mentaliteits-kwaliteiten, kun je mentaliteit ook kweken door b.v. spelers (zelf-)vertrouwen te geven. Dan voelen ze zich verantwoordelijker dan waneer ze denken de ideeën van anderen uit te moeten voeren.</p>
<p>Het gesol met spelers door Van Basten is dus een voorbeeld hoe het niet moet en natuurlijk zie je dat terug in het veld. Ik noem hier ter illustratie ook de naam van Maarten Stekelenburg maar.</p>
<p>Bij Van Basten is geen enkele speler er zeker van dat hij niet een keer de volgende kan zijn, die de nek wordt omgedraaid.</p>
<p>Want we zijn nu eenmaal niet allemaal Van Bastens, die daar zelf wel tegen kan!</p>
</p>