Zaken doen in Zuid-Korea (2)

In dit tweede deel over Zuid-Korea ga ik meer in op de zakelijke kant. Wat zijn typerende elementen van de Koreaanse zakelijke cultuur waar u rekening mee moet houden. Een en ander is gebaseerd op mijn eigen ervaringen, op die van een Britse journalist met 25 jaar ervaring in Zuid en Noord-Korea alsmede van zakenlui uit heel de wereld, tot mij gekomen via lezingen en gesprekken. Er is veel om jaloers op te zijn, maar ook elementen waar wij als Nederlanders absoluut allergisch voor zijn. (foto: grote stadspoort van Seoul, c Vergouw)

Om maar te beginnen met de Nederlandse allergie, het Koreaanse (zaken)leven is zeer hiërarchisch. De baas heeft het voor het zeggen en de lijn wordt strikt gevolgd. Je zou kunnen zeggen dat organisaties zijn gestructureerd als families, waarbij de vader aan het hoofd staat. In Nederland zeg je tegen de CEO 'Hoi, Jaap', maar u kunt dat vergeten in Zuid-Korea. 'Hoi Kim', ik heb het niet gehoord.

Vrouwen hebben het uiterst lastig om een positie te verwerven in deze paternalistische maatschappij, al zijn ze wel op allerlei vlakken werkzaam. En er komen natuurlijk ook krasjes in het glazen plafond in Korea (zie ook New York Times artikel verderop). Inmiddels is het land overigens zo rijk dat veel buitenlandse werknemers naar het land komen om te werken, bijvoorbeeld uit de Filipijnen en Thailand. Volgens bronnen in Seoul beginnen Koreanen nu ook een hekel te krijgen aan de drie D's van werk: het moet niet Dirty, Dangerous of Difficult zijn. Herkent u hierin ook de jaren zestig in Nederland? Terug naar de vrouwen, het traditionele gezin is nog steeds belangrijk. Daarbij vond ik het opvallend dat de kinderen uiterst correct (u mag ook zeggen gedisciplineerd), enthousiast en vrolijk waren. Kinderen zijn de toekomst van het land en die hebben het dan ook zeer goed. Een klasje les geven in Seoul, anytime. Ik kan niet zeggen dat ik datzelfde gevoel overal heb in Nederland.

De vader en dus ook het bedrijf zorgt goed voor de medewerkers, maar is ook veeleisend. Veel medewerkers wonen in huizen die ter beschikking worden gesteld door het bedrijf, soms tegen slechts een vergoeding voor de elektriciteit. Medewerkers zijn nog steeds vrij loyaal naar de bedrijven waar zij voor werken, al hoorde ik in het Hilton ook een gesprek waarbij een headhunter een Koreaan had weten te bewegen over te stappen naar een concurrent. Ook hier begint de wereld dus te veranderen. De loyaliteit van medewerkers ligt vaak bij de groep of afdeling waar men voor werkt, bij de familie of bij de oud-medestudenten van de universiteit of school waar mijn ooit studeerde. Meer nog dan bij het bedrijf als geheel. De familieband is zeer sterk en ook hier is de hiërarchie zeer strikt. Vooral Noord-Korea staat berucht om de persoonscultus rondom Kim-Il-Sung en consorten. Hoewel hiervan geen sprake is in Zuid-Korea, merkte ik wel dat de CEO of de oprichter van het bedrijf in enorm hoog aanzien staat en bijkans wordt vereerd. Kortom, helemaal vreemd is het creëren van persoonlijkheidscultus ook in Zuid-Korea niet.

Zorg dat als u zaken doet in Korea, u dan ook medewerkers stuurt op hetzelfde niveau als van de klant of leverancier. Een mooi voorbeeld: ik had 2 typen kaartjes mee, een Nederlandse, zonder enige titel of functieaanduiding. Prima voor Nederland. En een met alle titels, functies en toeters en bellen, prima voor in het buitenland. Op het tweede kaartje werd positiever gereageerd dan op het eerste! Door de eerste gastheer werd ik nauwelijks een blik waardig gekeurd, bij de tweede zat ik aan tafel met de CEO. Ik was tenslotte ook CEO: van Vergouw Consulting!

Een laatste minpunt is de 'slempcultuur', de traditie om je te laten volgooien met collega's na het werk. In het weekeind lijken de uitgaansgelegenheden stiller dan door de week, juist door deze cultuur. Zie hiervoor ook het zeer interessante artikel uit de New York Times.

Contracten zijn eerder indicatieve dan tot in detail uitgewerkte overeenkomsten. Na sluiting kan nog van alles veranderen, hetgeen westerse zakenmensen tot wanhoop kan drijven. Een mooi voorbeeld hiervan was het contract dat een groot bouwbedrijf met de Verenigde Arabische Emiraten sloot op het moment dat ik in Seoul was. Een contract van $ 20 miljard, waarbij alleen de duur van het contract en dat het om de bouw van een specifiek aantal huizen ging in Dubai en Abu Dhabi expliciet duidelijk was. In dat opzicht is de link tussen de Arabische wereld en Korea dus makkelijker te leggen dan een link met westerse landen.

Ook typisch Zuid-Koreaans is de grote gastvrijheid. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik mij overal en altijd welkom heb gevoeld. Zeer gastvrij en zeer servicegericht. Zowel bij de organisatie die duidelijk wilde laten zien dat een goede indruk te willen achterlaten, als bij organisaties die hier niet aan waren gerelateerd en niet wisten wie of wat ik was. Een gevoel dat werd gedeeld door alle deelnemers uit de ruim 20 landen van het congres waar ik aan deelnam. Grote vraag was bij iedereen: klopt dit wel, is dit wel echt, denken ze niet wat anders?

Tja, ik vind die vraag niet zo bijster interessant. Wat heeft u tenslotte liever: een Amsterdamse taxichauffeur die u chagrijnig voor veel te veel geld van A naar B (als hij het al weet te vinden) brengt en het meent, of een Zuid-Koreaan die u zeer correct en vriendelijk van A naar B brengt voor een redelijk tarief en het niet of minder meent?

Binnenkort het derde en laatste deel, over fusie mogelijkheden met Koreaanse bedrijven, het spiegelen aan de westerse wereld, golf als sport of als statussymbool en zo nog wat meer wederwaardigheden.