Zaken doen in...Spanje (2)

Leon, Parador, Entree

Een van de moeilijkst te duiden aspecten van de hedendaagse Spaanse maatschappij is de verwerking van het Franco tijdperk (1939-1975), een periode waarin het land gebukt ging onder dictatoriale onderdrukking. Er is bijna niets in het land te vinden dat aan de oud dictator doet denken.  En als er al een gedenkplaquette te vinden is die herinnert aan deze donkere periode, dan is deze slecht onderhouden of wordt deze nauwelijks bezocht of geëerd. Het is een onderwerp waar je blijkbaar niet over spreekt, niet terug aan denkt en niet aan refereert. Toch lijkt het er stilletjes op dat er barsten komen in dit pantser van onverschilligheid.

Zo willen de Verenigde Naties dat de Spaanse staat onderzoek gaat doen naar de meer dan 114.000 verdwijningen tijdens de burgeroorlog en de daaropvolgende dictatuur van Francisco Franco in Spanje. Tijdens de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) en de Franco-dictactuur (1939-1975) werden mensen op grote schaal vermoord, gemarteld en in kampen opgesloten. Dictator Francisco Franco had alle macht in handen en regeerde met harde hand en zonder grondwet. VN-deskundigen waren onlangs in Spanje en vonden het „betreurenswaardig” dat de misdaden uit deze tijd altijd ongestraft zijn gebleven. Het is natuurlijk ook heel opmerkelijk dat er voor de in deze periode gepleegde misdaden nooit niemand ter verantwoording is geroepen, terwijl vergelijkbare misdaden elders in de wereld (Argentinië, Afrika) onze afschuw oproepen. Maar een Spanjaard die terecht staat bij een Internationaal Tribunaal in Den Haag, ik heb zelfs over de mogelijkheid nog nooit iets gehoord.

Er is dus geen standbeeld of borstbeeld van de oude dictator te vinden, maar ook nauwelijks plaquettes die deze periode gedenken. Ik he echt gezocht, en behalve een wat vervallen beeldje in een park in Bilbao voor alle slachtoffers van terreur (!) en een compleet vervallen plaquette die een bezoek van Franco aan Avila herdacht, heb ik niets gevonden. Hoe de bevolking er dus werkelijk over denkt, geen idee. Het doet mij denken aan het feit dat in Oost-Europa er eigenlijk ook niemand voor uitkomt voor het oude communistische bewind te hebben gewerkt, net zo min als dat er na de Tweede Wereldoorlog gesproken werd over wie nou goed of fout was geweest in Nederland. Onverwerkt verleden dus. En dat terwijl er nog heel wat mensen rond moeten lopen die tijdens het Franco bewind hebben 'meegelopen'. Wie in 1975 twintig was, is nu tenslotte ook nog maar 58.

De enige plek waar letterlijk verslag wordt gedaan van de gruweldaden uit het Francotijdperk is de fenomenale Parador van Leon. In de kelders van dit monumentale pand uit de 15e eeuw hebben de Franco aanhangers flink huisgehouden. Maar ook hier, en wellicht vanuit Hotel perspectief ook wel begrijpelijk, is de geschiedenis toch enigszins weggemoffeld onder het tapijt.

Mijn advies aan de zakenreiziger is dan ook om niet weer de Nederlandse moraalridder te gaan uithangen en het onderwerp vooral te laten rusten. Zolang de Spanjaarden er nog niet klaar voor zijn, er niemand wordt vervolgd en wij binnen Europa ook al bijna veertig jaar de zaak laten rusten, heeft het weinig zin om als voorloper te gaan fungeren. Weet echter wel dat onder de oppervlakte veel ellende verborgen zit.

In deel 3 ga ik weer wat meer in op kansen voor ondernemers.

NB over de Spaanse burgeroorlog is wel veel gepubliceerd en er zijn ook meerdere musea in het land aan deze periode gewijd.