Waarom voetballers altijd gelijk hebben

Bondscoach coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders

De communicatieproblemen binnen Ajax hebben de afgelopen dagen een opmerkelijk vervolg gekregen. Assistent-bondscoach en voormalig topvoetballer Marco van Basten valt leermeester Johan Cruijff plots keihard af. De 'fluwelen revolutie' van enkele jaren geleden wordt vergeleken met 'De Fabeltjeskrant'. Hoe komt het toch dat voetballers altijd gelijk willen hebben en gelijk denken te hebben? Iets wat overigens gedeeld wordt met veel fans. Het wordt in mijn optiek veroorzaakt door een combinatie van vier factoren.

1. N=1

Een van de meest opmerkelijke aspecten van het voetbal is dat iedereen vooral uitgaat van de eigen ervaring. Dit kom ik bijna per definitie tegen als ik over mijn onderzoek rondom de strafschop ergens in het land spreek. 'U zegt dat je niet door het midden moet schieten, maar ik heb in 1987 een keer een bal door het midden geschoten en die ging wel raak' of 'je moet zo snel mogelijk duiken als keeper, dan heb je altijd kans'. Vanuit het perspectief van de persoon die de opmerking maakt klopt dit natuurlijk. Het is echter geen wetenschap. Vaak krijg ik het verwijt dat ik geen ex-voetballer ben, hetgeen ik als een compliment beschouw. Het heeft er namelijk voor gezorgd dat mijn oordeel niet werd beïnvloed door eigen ervaringen, maar alleen door informatie die mij door (oud-)spelers (en niet de minsten), trainers, statistieken en internationale onderzoeken werd aangereikt. Of je nu wel of niet kan trainen op strafschoppen, het is en was mij om het even. Ik ontleen er geen eer aan om voor een van beide opties te kiezen en heb er ook geen belang bij, ik geef slechts weer wat de gegevens mij vertellen. En we weten allemaal wat er met de boodschapper van slecht nieuws zal gebeuren! Kortom, voetballers baseren zich vaak op 1 persoon, of op 1 gedeelde mening, die van henzelf of van een clubje gelijkgestemden rond de betreffende persoon heen. Dit wordt in de statistiek N=1 genoemd. NB om van enige serieuze statistische informatie te kunnen spreken moet je al snel over minimaal 30 (liefst veel meer) gegevens beschikken. Dan spreek je over N = 30. Voor mijn strafschoponderzoek heb ik toentertijd vele honderden penalty's bestudeerd onderzocht. Niet zo maar eentje. (NB2 ook dat geeft nog niemand, dus ook niet ondergetekende, gelijk! Maar kom in ieder geval met meer informatie dan alleen die van jezelf!)

2. Confirmation bias

De bevestiging van het vooroordeel is uitvoerig op deze site besproken. De essentie hiervan is dat als mensen een mening zijn toegedaan, iedere informatie die deze menig onderuit zou kunnen halen niet meer wordt gelezen. Kennis en informatie die het tegendeel beweren van wat men zelf denkt komt al helemaal niet binnen. Men gaat ook alleen maar om met mensen 'die hetzelfde denken over voetbal'. Een bekend voorbeeld is de periode als bondscoach van Marco van Basten, die als assistenten John van 't Schip en Richard Witschge koos, vooral 'omdat ze hetzelfde dachten'. Dat is de dood in de pot. Er vindt geen tegenspraak meer plaats. Daar wordt geen club of team beter van. Overigens, ook de huidige bondscoach Danny Blind lijkt een zelfde keuze te maken, opvallend genoeg met assistent bondscoach Van Basten als rechterhand.

3. Gebrek aan intervisie

Voetballers zijn weliswaar kritiek in de pers gewend, en soms ook nog wel in het veld, maar daarbuiten is het inmiddels erg stil geworden. De kritiek luidt dat spelers elkaar niet meer coachen. Dat kan via methoden als intervisie, in het bedrijfsleven en zeker in de advieswereld gemeengoed. Maar in het voetbal? De mantel der liefde wordt wel erg vaak uit de kast gehaald. Of er wordt of erg ongestructureerde wijze met elkaar een wedstrijd nabesproken. En dus blijft veel onbesproken totdat de bom barst.  Op respectvolle wijze elkaar van raad en advies dienen, het is weinig zichtbaar in het voetbal.

4. Ego

Zelden zulke ego's tegengekomen als in het voetbal. De lange tenen overheersen en er is een groot gebrek aan kritisch vermogen. Wat wil je als je familie en vrienden je van jongs af aan omhoog praten. Veel gehoorde uitspraken van voetballers zijn 'ik luister niet naar kritiek', 'ik lees geen kranten' of 'de trainer snapt niet wat ik nodig hebt'. Helemaal niet zo gek als je op zeer jonge leeftijd al heel populair, goed en rijk bent. Dan moet je wel heel sterk in je schoenen staan om jezelf af en toe in de spiegel aan te kijken en te zeggen, 'misschien zag je het wel verkeerd'. De realiteitszin is dan ook vaak beperkt, of zoals een bekende voetballer ooit tegen een vriend zei die klaagde over het feit dat hij zo hard moest werken: 'dan neem je toch een makkelijk baantje voor 10.000 gulden/euro per maand'. Is het een echt citaat? Ik kan het niet terugvinden, maar het gekke is, ik geloof het meteen dat dit ooit is gezegd. Toen ik in 2010 een speler tegenkwam die ik in 2000 had aangepakt omdat hij op nogal knullige wijze een strafschop had gemist, 10 jaar later dus, zei deze 'als ik had geweten dat jij in de show zat, was ik niet gekomen'.

Voetballers zijn topsporters, dat moeten we niet vergeten. Ze verdienen respect. Net als wielrenners, autocoureurs en paardenmenners. Maar dat betekent nog niet dat ze zich buiten de wetten van het echte professionalisme kunnen plaatsen, net zo min als professionals bij overheid, bedrijfsleven of not-for-profits.

Kritiek of opmerkingen op bovenstaand artikel? Heerlijk! Fantastisch! Graag! Graag wel op de inhoud, voeg toe wat ik mis, geef aan wat wel/niet klopt; ik ben razend benieuwd!

Bondscoach coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders

Meer weten? Lees mijn analyse van de staat van het Nederlandse voetbal aan de hand van het MASTERPLAN voor de bondscoach, lees hier meer over in 'Bondscoach, coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders'. Verkrijgbaar via Managementboek, Voetbal International en Bol.com. Mijn nieuwe boek: Het dodo-effect, Over gedragsverandering in organisaties komt in oktober uit.