Voetbal, Geld en FIFA: lucratieve driehoek

Enkele weken geleden maakte voorzitter Sepp Blatter van de wereldvoetbalbond FIFA zich in de Financial Times erg druk over de invloed van het grote geld in het voetbal. Hij sprak over 'pornografische bedragen' en de gevolgen van kapitalistische wild west taferelen. Kort daarna volgde op de BBC een volgende aanval op de rijkdom van clubs, die boetes van vele tienduizenden euro’s voldoen alsof het niets is. Niet zo vreemd als je bedenkt dat een middelmatig speler in de Engelse Premier League in sommige gevallen al meer dan € 100.000 per week vangt. Is Blatters aanval te prijzen? Of verwijt de pot de ketel?

De wereldvoetbalbond FIFA is bij monde van haar voorzitter Sepp Blatter boos op de wereld van het grote geld. Blatter sprak over ‘pornografische bedragen’ die worden uitgegeven door individuen die het voetbal gebruiken voor een of andere geheime agenda. Zonder namen te noemen doelt hij waarschijnlijk op clubs als Chelsea en Manchester United, overgenomen door buitenlandse ‘investeerders’ en in staat astronomische bedragen neer te leggen voor spelers als Robben of Van Nistelrooij. Chelsea geeft jaarlijks meer dan € 100 miljoen uit aan nieuwe spelers, een bedrag dat even groot is als de hele jaarexploitatie van Ajax en Feyenoord bij elkaar. Op zich pleit deze uitval van Blatter voor de persoon en organisatie in kwestie. Maar toch klinkt het ook een beetje alsof Bill Gates roept dat de prijzen van software te hoog zijn.

Blatter spreekt mooie woorden. Maar wat betekenen de onderstaande woorden aan een jonge voetballer met Eurotekens in zijn ogen? ‘What they do not understand is that football is more about grass-roots than idols; more about giving entertainment and hope to the many than bogus popularity to the predictable few; more about respecting others than sating individual greed, whether for adulation or money.? Prachtige woorden, mooi gesproken en niemand (behalve belanghebbenden) zal het er mee oneens zijn. Maar de dagelijkse realiteit is toch iets minder mooi. Het voetbal wordt al decennia gemarket als lucratief product, waarbij landen moeten vechten om de organisatie van wereldkampioenschappen binnen te halen en grote bedragen worden gevraagd voor de uitzendrechten. De wereldkampioenschappen die door de FIFA worden georganiseerd levert de wereldkampioen € 16 miljoen op. En inmiddels is er bijna dagelijks voetbal op TV, zelfs ’s zomers als de FIFA weer een nieuw en zeer lucratief kampioenschap tussen de continenten organiseert. Het zijn wedstrijden waarop eigenlijk niemand zit te wachten. Dus wie zoekt nu eigenlijk het grote geld?

De kritiek van Blatter geldt ook de opkomst van rijke clubeigenaren. Maar wat dan te denken van de gebroeders Molenaar uit de zeventiger en tachtiger jaren, toen zij met hun bedrijf Wastora de voetbalclub AZ sponsorden en tot grote hoogten brachten. Iets dat nu met de nieuwe ‘eigenaar’ van AZ wederom speelt. Het is net zo 'competitievervalsend' als een rijke eigenaar bij een Italiaanse of Engelse club. Spelers worden gekocht dat het een lieve lust is en geen enkele club kan overleven met alleen spelers uit de eigen opleiding. Dat alles is minder tegen te houden, dan regels en bepalingen die de FIFA en UEFA (Europese bond) zelf stellen.

Neem de Champions League (CL), een fenomeen dat de rijken rijker maakt en de armen armer. Wie niet aan de CL meedoet, kan het financieel schudden. Maar als je uit een kleiner land komt, heb je het sowieso moeilijk, want de opbrengsten worden verdeeld naar rato van de grootte van de (tv-)markt. Met andere woorden, teams uit Duitsland, Engeland, Italië en Spanje krijgen meer dan teams uit Nederland, België, Oostenrijk of Denemarken voor eenzelfde prestatie. Toen Ajax de halve finale haalde van de CL, kreeg het een vergoeding van € 15 miljoen. In datzelfde jaar vloog Arsenal er in de eerste ronde uit, maar kreeg toch € 23 miljoen.

De FIFA bepaalt in wezen bijna alles in het voetbal, van veldafmetingen, spelregels tot internationale contracten tijdens wereldkampioenschappen, wedstrijdschema's en het register van spelermakelaars. Het wordt daarom tijd voor de heer Blatter en de FIFA een oud maar nog steeds zeer krachtig clublied aan te heffen: ‘geen woorden, maar daden’.