Van der Sar: van strafschop kluns naar penalty killer

Morgen oefent Oranje tegen Zwitserland op weg naar het EK 2008. Keeper Edwin van der Sar is vanaf het begin van de jaren negentig een vaste waarde in zowel het Nederlands elftal als voor de clubs waarvoor hij heeft gespeeld: Ajax, Juventus, Fulham en Manchester United. Tot voor enkele jaren had hij slechts een erg zwak punt: stoppen van strafschoppen. Als de tegenpartij een penalty kreeg wist je zeker, die gaat erin. In de onlangs gespeelde wedstrijd tussen Chelsea en Manchester United voor de Charity Shield 2007 stopt hij plots alle drie penalty's. Wat is veranderd in het professionele leven van Van der Sar? En wat is de grootste overwinning die hij hiermee heeft bereikt?

Tot 2004 stond Van der Sar bekend als betrouwbare sluitpost. Hij speelde altijd goed mee, was goed bij hoge ballen en zijn reflexen, daar was niets mis mee. Hij had slechts een zwak punt: het stoppen van strafschoppen. Uit statistische analyses, onder meer van journalist Bernard Krikke, bleek dat Van der Sar een uiterst discutabele reputatie had als het op strafschoppen aankwam. In minder dan 5% van de gevallen stopte de sluitpost een strafschop, ver beneden het niveau van een topkeeper (rond de 20%). Het zijn gegevens die ik heb gebruikt tijdens een interview voor Studio Sport in november 2003. Mijn conclusies: Van der Sar is een topkeeper, behalve wanneer het aankomt op penalty's. Hij duikt te vroeg naar een hoek, leest de taal van het lichaam van de spelers niet en ligt al in de verkeerde hoek te spartelen voordat de speler de bal op de stip kan raken. Kortom, hij voert een zinloze strijd die bij voorbaat is verloren.

In een aflevering van Studio Sport in februari 2004 wordt de keeper met deze gegevens geconfronteerd (op basis van een interview met ondergetekende) en vervolgens hierop hard aangevallen door Hugo Borst, die de keeper (terecht) verwijt niet professioneel genoeg bezig te zijn. De emoties lopen hoog op bij Edwin. Uit betrouwbare bron heb ik begrepen dat Borst zijn exemplaar van ‘De Strafschop' aan de keeper geeft met het advies toch in ieder geval het hoofdstuk te lezen over de keepers. Uit weer andere betrouwbare bronnen heb ik vernomen dat Van der Sar na dit gesprek inderdaad is gaan praten met spelers om zijn penalty-instincten te verbeteren en er zijn zelfs geruchten dat hij wel degelijk ‘De Strafschop' heeft gelezen..

En wat is het resultaat na februari 2004. Plots stopt Van der Sar penalty's. In de maanden volgend op de openbare afstraffing door Hugo Borst stopt de toenmalige keeper van Fulham plots enkele pingels. Het wordt nog beter. Tijdens Euro 2004 redt hij Oranje tegen de Zweden (toegegeven, die oefenden ook niet en misser Mjellberg nam zijn 2e strafschop ooit, en mist voor de 2e maal!). Inmiddels is de recordinternational een ware penalty killer geworden, die onlangs tegen Chelsea alle drie de tegen hem genomen strafschoppen stopt.

Wat zijn volgens mij de lessen die hier uit geleerd kunnen worden. Allereerst dat je nooit te oud bent om te leren. Daarnaast dat op strafschoppen ook door keepers getraind kan worden. Daarnaast dat het moeilijk is je ongelijk toe te geven, maar dat je soms ook moet luisteren naar ‘outsiders'. En als laatste, hoe goed en groot je ook bent, je altijd kunt verbeteren. Van der Sar heeft dat, met enige remmingen in het begin, uiteindelijk gedaan. Dat pleit in hoge mate voor hem. Er zijn genoeg spelers die het nooit zullen leren. Hij is er een volledige keeper door geworden, die wedstrijden beslist voor zijn team (Oranje tegen de Zweden, Manchester United tegen Chelsea).

Het feit dat Van der Sar ondanks de bestaande mores in het profvoetbal uiteindelijk open heeft gestaan voor een verandering in stijl en techniek, spreekt voor hem en heeft hem in achting doen stijgen. Het is niet eenvoudig, en dan zeker niet in het uiterst conservatieve voetbalbolwerk, om op een nieuwe manier te gaan trainen. Dat Van der Sar zijn weerstanden heeft overwonnen en bij zichzelf een verandering tot stand heeft gebracht, verdient het grootste compliment dat hij kan krijgen.