The Corporation: over corporate responsibility, compliance en governance

De Paasdagen zijn een tijd voor reflectie van en door gelovigen én ongelovigen. Althans dat hoop je. Ik heb de Paasdagen o.m. gebruikt om de documentaire ´The Corporation´ te bekijken op DVD. Een film die ik alle professionals die zich met corporate governance, corporate responsibility of compliance bezighouden kan aanraden. De documentaire is niet leuk en bij tijd en wijle zelfs ergerlijk. Toch is het verplichte kost. Want het gaat over menselijk gedrag en gedrag dat door de NV structuur van organisaties versterkt KAN worden. Het gaat over misbruik van macht, tegenhouden van belangrijke informatie, onder druk zetten van journalisten en de macht van geld. Informatief, tendentieus, soms welhaast Marxistisch van toon. Maar probeer er maar iets tegenin te brengen als blijkt dat een bedrijf producten blijft leveren die uiterst schadelijk blijken te zijn voor de gezondheid van schoolkinderen in Amerika (en gelukkig verboden zijn in Europa en Canada). De film is een prima les of bron van informatie voor alle professionals die in de spiegel durven te kijken.

De invloed van ´s werelds machtigste multinationals op ons dagelijks leven wordt grondig onder de loep genomen in ´The Corporation´, een documentaire gebaseerd op de non-fictiebestseller ´The Corporation: The Pathological Pursuit of Profit and Power´. De toon van de documentaire is kritisch. Uiterst kritisch. Veel van de voorbeelden zijn typisch Amerikaans. En al snel ben je geneigd de makers van de documentaire Marxistische neigingen toe te bedelen. Maar dat is al te makkelijk. De makers krijgen namelijk steun uit soms onverwachte hoek, zoals Milton Friedman of Peter Drucker (de film is oorspronkelijk geproduceerd in 2003 en in 2006 via de IDFA groot uitgebracht). En natuurlijk komt de kritiek op de mulitnational uit verwachte hoek zoals van auteur Naomi Klein (No Logo, de antiglobaliste pur sang) of regisseur Michael Moore (Fahrenheit 9/11; Bowling for Colombine).
De achtergrond? Halverwege de negentiende eeuw krijgen Amerikaanse bedrijfsjuristen het voor elkaar dat corporaties dezelfde rechtspositie krijgen als individuen van vlees en bloed. Aandeelhouders van grote bedrijven blijven sindsdien buiten schot. De filmmakers analyseren het gedrag van NV's als ware de multinational een patient bij de psychiater. The Corporation stelt zijn diagnose met een overvloed aan zeldzaam, soms huiveringwekkend archiefmateriaal. In interviews komen behalve critici als Michael Moore, Noam Chomsky en Naomi Klein, ook prominente voorstanders van de multinational aan het woord, zoals voormalig Shellvoorzitter Sir Mark Moody-Stuart.

De film is uiterst geraffineerd gemaakt. De eerste minuten ben je geneigd direct de DVD speler af te zetten. Het lijkt wel op een communistisch manifest. Schreef Marx niet ooit: 'Akkumuliert, akkumuliert, das ist Mozes und die Profeten'?  Hier gaat het om in de film. Het winstbejag wordt scherp veroordeeld. De geldhonger van bedrijven is niet te stillen en inherent aan de NV vorm, maar tegelijkertijd blijkt dat veel organisaties nauwelijks een geweten blijken te hebben en tot soms schrikbare vormen van uitbuiting overgaan. Terwijl het succes financieel soms fenomenaal is, wordt elders in de wereld vervuild, uitgebuit en kapot gemaakt. Uw design tas van € 400 wordt voor € 0,03 per uur in elkaar gezet in een derde wereldland. We weten het allemaal. Toch? En wat doen we eraan? Sluiten we de ogen hiervoor, of doen we er wat aan?

Het gaat over die tweestrijd tussen enerzijds de eisen van de markt en het kapitalisme, en anderzijds ons geweten als wereldburgers, die willen dat onze toekomstige generaties ook kunnen genieten van de aarde zoals wij die kennen. Dat is mijns inziens de kern van deze film.

Nee, het is geen gemakkelijke kost. En het gevaar dreigt dat als je het met delen van de analyse eens bent, al snel wordt versleten als Marxist, Communist of wat dan ook. Ik ben het met delen van de analyse eens, maar ben desalniettemin voorstander van het kapitalisme. Beteknt dat ook dat je je voor de uitwassen van dit systeem moet afsluiten?

Schotel het uw afdelingen governance, compliance en corporate responsibility maar eens voor. De film zou de organisatie c.q. corporation waarvoor u werkt kunnen behoeden voor fouten die erg lang zouden kunnen nadreunen. Niemand zal het u kwalijk nemen als u de film niet bekijkt. Tendentieus als deze somtijds is. Vraag is, kunnen u en uw organisatie het zich nog veroorloven geen kennis van de film te nemen?

De film 'The Corporation' is voor minder dan € 10,-- verkrijgbaar via diverse distributiekanalen op het internet.