Strategie in begrijpelijke taal (2)-Oorsprong en Oorlogsvoering

Hoe kan het dan ook anders dan dat het begrip strategie uit de militaire literatuur is voortgekomen. ‘Strategos’, het Griekse woord waar strategie van is afgeleid, betekent ‘de kunst van de generaal’. De belangrijkste auteur op het gebied van strategie en oorlogsvoering is de, hoe kan het ook anders, Duitser Von Clausewitz. Andere bekende namen in het genre van oorlogsstrategie zijn de Chinese krijgsheer Sun Tzu, Alexander de Grote, Machiavelli, Napoleon en zelfs Lenin en Mao Tse-Tung.

De inzichten van de auteurs zijn honderden en in de gevallen van Sun Tzu en Alexander de Grote al duizenden jaren oud. De ervaringen van deze veldheren tijdens hun veldtochten zijn vanaf de jaren zestig vertaald in populaire werkjes waarin de overeenkomsten tussen oorlogsvoering en het zakendoen worden weergegeven. Want hoewel het begrip strategie inmiddels velen bekend zal voorkomen, in het zakenleven wordt het pas sinds de jaren vijftig gebruikt. In het voetbal hanteren we liever nog steeds het begrip tactiek. Het voorbeeld van Rinus Michels laat zien dat in het voetbal ook een strategie van eminent belang is. En niet alleen bij hem. Nederlandse trainers als Louis van Gaal, Guus Hiddink, Co Adriaanse en Dick Advocaat gaan uit van een geheel eigen concept en strategie en worden wereldwijd, van België tot Zuid-Korea en van München tot Australië, op handen gedragen. Juist de trainers met een geheel eigen visie, een geheel eigen strategie of filosofie zijn de succesvolste onder het Nederlandse trainersgilde. Internationaal is dit niet anders. De in Nederland om zijn arrogantie en grootspraak vaak verguisde Portugese trainer José Mourinho heeft met drie verschillende teams onder zijn hoede, Porto, Chelsea en Inter Milaan, inmiddels bijna 150 thuiswedstrijden op rij niet verloren.

Strategie is zodoende niet voorbehouden aan militairen, zakenmensen of politici. Want zoals de militairen eeuwen op de managers voorliepen, zo lijkt de managementliteratuur nu vooruit te lopen op de sport. Trainers en spelers kunnen namelijk wel degelijk leren van de wijze waarop organisaties met strategische vraagstukken omgaan.Want hoewel niemand de wijsheid in pacht heeft, het is wel zo dat de besluitvorming binnen organisaties dankzij het strategische denken verder is geprofessionaliseerd. Er zijn nu eenmaal erg weinig charismatische leiders die op basis van intuïtie bijna altijd de juiste keuzes maken. Natuurlijk, we kennen allemaal Cruijff. Een natuurtalent en niet iemand die op basis van diploma’s heeft bereikt wat hij heeft bereikt. Een man die in alles wat hij doet voetbal ademt en vaak briljante vondsten heeft gedaan. Hij ontdekte Dennis Bergkamp als jeugdspeler, terwijl de andere trainers de fragiele jongen niet zagen zitten.

Vergelijk hem met ondernemers als Richard Branson, Joop van den Ende en John de Mol. Uiterst succesvolle ondernemers die vooral op basis van intuïtie, niet op basis van een hoge opleiding, de juiste beslissing kunnen nemen. Maar ook zij hebben grote fouten gemaakt (Virgin Cola; Talpa; TV 10). En ook Cruijff heeft missers gemaakt, zowel op zakelijk gebied (de financiële ramp van het varkensfokavontuur in Spanje) als voetbaltaktische (Barcelona’s 4-0 verlies tegen AC Milan in 1993 in de Champions League; of zijn keuze van keepers). Kortom, het ontwikkelen van een strategie kan iedereen voordeel bieden, zelfs de natuurtalenten.

De invloed van militaire strategie en tactische kennis is op veel gebieden terug te vinden in het hedendaagse voetbal. Zelfs in woordgebruik. Tegenstanders worden geanalyseerd, niet alleen meer door een ‘spion’ te sturen, maar ook door videoanalyses. Er zijn speciale wetenschapsafdelingen op universiteiten die met gebruikmaking van statistieken en cijfers tegenstanders analyseren, zoals op basis van looplijnen, percentage balbezit, balcontacten per wedstrijd, aantal gelopen kilometers et cetera. In de strategie zouden we spreken van concurrentieanalyse en het voetbal lijkt hierin het bedrijfsleven voorbij te streven. Hierover meer in het boek 'Oranje wereldkampioen'.

Dit is het tweede deel van een vierluik over strategie in begrijpelijke taal, afkomstig uit mijn boek:

‘Oranje wereldkampioen, managementlessen om te winnen’ 2010

© Gyuri Vergouw